دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (107)

فصل پنجم

 ایدئالیسم

پروفسور دکتر اندراس گدو

برگردان شین میم شین

بخش سوم

تاریخ پیدایش فلسفه حیات و پوزیتیویسم:

خردستیزی

قسمت دهم

تلخیص راسیونالیته (اختصار تعقل)

جان استوارت میل  

 ادامه

  

18

·        آثار فلسفی جان استوارت میل بر اساس لیبرالیسم از نو تفسیر شده و از نو فرمولبندی شده، تدوین یافته اند:

الف

·        کتاب او با اصل «جبر فلسفی» (ضرورت فلسفی) شروع می شود که پیش شرط توسعه و تکوین کرد و کار فلسفی او بوده است.

·        (جان استوارت میل، «اوتوبیوگرافی»، ص 143)   

  

ب

·        جان استوارت میل رهائی خود از قید و بند اصل «جبر فلسفی» را با بحران پسیکولوژیکی خود در دوره جوانی اش در رابطه قرار می دهد.  

ت

·        این یکی از موارد نادری در اوتوبیوگرافی است که جان استوارت میل ذهنیت شخصی خود با دقتی وسواس مند برجسته می کند.

پ

·        جان استوارت میل برای غلبه بر اصل «جبر فلسفی» به تضعیف آن و سپس به تغییر پوزیتیویستی آن دست می زند:

·        اگرچه او ایده خودفرمائی اراده بدون علت را نمی پذیرد، ولی رابطه علی (علت و معلول) را به درجه توالی ثبات و همگونی تنزل می دهد و فاتحه ای بلند بر مقوله جبر (ضرورت) می خواند.

·        (جان استوارت میل، «سیستم منطق عقلی و استقرائی»، ص 420، 1875)       

19

 جان پاسمور (1914 ـ 2004)

فیلسوف استرالیائی

مؤلف آثار متعدد  

·        سیستم منطق جان استوارت میل «مرز و سرحد طبیعی» میان فلسفه سابق و فلسفه معاصر بوده است که «بسیاری از نکات مهم فلسفه معاصر را تحت تأثیر قرار داده» و می توان آن را به مثابه «قله تفکر اواخر قرن هجدهم» محسوب داشت.

·        بنظر پاسمور هم «سیستم منطق جان استوارت میل «مرز و سرحد طبیعی» بوده است.

·        برای اینکه حاوی گشتاورهای هر دو فلسفه بوده است.

·        عیبش اما این بوده که جان استوارت میل عملا از هیوم خبر نداشته است.»

·        (پاسمور، «صد سال فلسفه»، ص 13)  

    

20

·        در هر صورت، بسیاری از نیات روشنگری قرن هجدهم، در آثار فلسفی جان استوارت میل وجود داشته اند.

الف

·        جان استوارت میل در صدد حفظ پیوند فلسفه با اقتصاد سیاسی بوده است.

ب

·        او اقتصاد خود را به مثابه جزئی از کل بزرگی تدوین می کند.

·        (جان استوارت میل «اوتوبیوگرافی»، ص 200)  

ت

·        اما در آثار جان استوارت میل، مضامین (محتواهای) روشنگری رنگ می بازند، گم و گور می شوند و یا با لیبرالیسم تفسیر شده از نو، دمساز می گردند.  

21

·        این چرخش فلسفی جان استوارت میل نیز عمدی بوده است.

·        او می دانست که که شناخت جامعه از گردنه تضاد اغنیا و فقرا می گذرد و منظور از فقرا در انگلستان آن زمان پرولتاریا بوده است.

ادامه دارد.