تأثیر متقابل سیتمی بر سیستم دیگری می تواند به پیوند شدیدتر عناصر سیستم دیگر منجر شود.
پروفسور
دکتر گئورگ کلاوس
برگردان شین میم شین
·
سیستم های سیبرنتیکی مهمترین فرم سیستم های حاوی تأثیر
متقابل را تشکیل می دهند.
1
·
در این سیستم ها تأثیر واکنشی سیستم دوم بر سیستم اول را
تأثیر واکنشی (تغذیه متقابل، فید بک) می نامند.
·
(تأثیر
واکنشی یا فید بک و یا تغذیه متقابل عبارت است از هدایت آماجگرایانه سیسم
فنی، بیولوژیکی و یا اجتماعی با دریافت نتایج حاصله.
·
این بدان معنی است که شرایط آغازین جریان جدید سیستم،
تحت تأثیر نتایج حاصله قرار می گیرند. مترجم)
2
·
تأثیر واکنشی می تواند چنان باشد که به خنثی شدن کلی و یا
جزئی تأثیر سیستم (S1)
بر سیستم (S2) منجر شود.
3
·
تأثیر واکنشی علاوه بر این، می تواند موجب تقویت پیاپی تأثیر وارده گردد:
·
یعنی تأثیر واکنشی سیستم (S2) بر سیستم (S1) موجب تضعیف تأثیر سیستم (S1)
بر سیستم (S2)
نشود، بلکه برعکس موجب تقویت آن گردد و بنوبه خود واکنش شدیدتر سیستم (S2)
بر سیستم (S1)
را بدنبال آورد، تا اینکه بالاخره کل سیستم که مثلا از زیرسیستم های (S1)
و(S2) تشکیل یافته است، متلاشی گردد.
4
·
ما با دو نوع زیر از تأثیرات متقابل سر و کار پیدا می
کنیم:
الف
·
تأثیرات متقابلی که موجب تحکیم رابطه دو سیستم و یا دو
روند می شوند.
ب
·
تأثیرات متقابلی که موجب تخریب رابطه دو سیستم و یا دو
روند می شوند.
5
·
هر فرم تأثیر متقابل حاکی از فرم خاصی از تضاد دیالک تیکی است.
·
مراجعه کنید به تضاد در تارنمای دایرة
المعارف روشنگری
6
·
مثلا تأثیرات متقابل میان زیرسیستم های هر سیستم
سیبرنتیکی با کل سیستم، تضادهای درونی اند و
تأثیرات متقابل کل سیستم با محیط پیرامون
آن، تضادهای برونی محسوب می شوند.
7
·
انسان شناسنده در روند شناخت نظری (تئوریکی) جهان و در
روند استفاده عملی از نتایج حاصل از شناخت نظری، همواره می کوشد تا تأثیرات متقابل
را بوسیله روابط علی مفهومی، عملی و فنی جایگزین سازد.
8
·
انگلس در این باره می نویسد:
·
«ما قبل از همه، از تأثیر
متقابل فراگیر کلی (یونیورسال) است که به رابطه علی می رسیم.
·
ما باید برای درک پدیده های منفرد، رشته های پیوند عام
آنها را پاره کنیم و آنها را بطور مجزا مورد مطالعه قرار دهیم، آنگاه شاهد حرکات
متنوع آنها خواهیم شد، که یکی علت و دیگری معلول نام دارد. »
·
(کلیات مارکس و انگلس، جلد
20، ص 499)
9
·
جایگزین ساختن رابطه مبتنی بر تأثیر متقابل با رابطه علی
(علت و معلولی) تحت شرایط خاصی تقریبا بشرح زیر امکان پذیر است:
الف
·
اگر چه سیستم (S1) بر سیستم (S2) تأثیر می گذارد، ولی سیستم (S2)
تقریبا واکنشی ازخود نشان نمی دهد و یا تأثیر غیرماهوی و کاملا ناچیز برسیستم (S1)
وارد می سازد.
ب
·
سیستم کلی متشکل از زیرسیستم های (S1) و (S2)
باید از محیط زیست چنان ایزوله شده باشد که سیستم (S2) نتواند بواسطه سیستمی از
سیستم های محیط زیست تأثیرمتقابل بر (S1) وارد سازد.
10
·
این شرط ها هرگز نمی توانند بطور کامل تحقق یابند، اما
علیرغم آن، سیستم های طبیعی، مصنوعی و تکنیکی (فنی) بیشماری وجود دارند که شروط
یاد شده تقریبا در باره آنها صدق می کنند.
11
·
این امردر صورتی ممکن می گردد که مثلا سیستم (S1) بر سیستم (S2)
تأثیر بگذارد، اما سیستم (S2) بر سیستم (S1)
بلافاصله واکنش نشان ندهد، بلکه بعد از اینکه تأثیر سیستم (S1)
بر سیستم (S2)
از حد معینی فراتر رفت، واکنشی از سوی سیستم (S2) بر سیستم (S1) اعمال شود.
·
مراجعه کنید به علیت، سیستم، تضاد دیالک
تیکی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
پایان