تأثیر متقابل (2) (بخش آخر)

تأثیر متقابل سیتمی بر سیستم دیگری می تواند به پیوند شدیدتر عناصر سیستم دیگر منجر شود.

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان شین میم شین 

  

·        سیستم های سیبرنتیکی مهمترین فرم سیستم های حاوی تأثیر متقابل را تشکیل می دهند.

1

·        در این سیستم ها تأثیر واکنشی سیستم دوم بر سیستم اول را تأثیر واکنشی (تغذیه متقابل، فید بک) می نامند.

·        (تأثیر واکنشی یا فید بک و یا تغذیه متقابل عبارت است از هدایت آماجگرایانه سیسم فنی، بیولوژیکی و یا اجتماعی با دریافت نتایج حاصله.

·        این بدان معنی است که شرایط آغازین جریان جدید سیستم، تحت تأثیر نتایج حاصله قرار می گیرند. مترجم)

2

·        تأثیر واکنشی می تواند چنان باشد که به خنثی شدن کلی و یا جزئی تأثیر سیستم (S₁)  بر سیستم (S₂) منجر شود.

3

·        تأثیر واکنشی علاوه بر این، می تواند موجب تقویت پیاپی تأثیر وارده گردد:

·        یعنی تأثیر واکنشی سیستم  (S₂) بر سیستم (S₁) موجب تضعیف تأثیر سیستم (S₁) بر سیستم (S₂) نشود، بلکه برعکس موجب تقویت آن گردد و بنوبه خود واکنش شدیدتر سیستم (S₂) بر سیستم (S₁) را بدنبال آورد، تا اینکه بالاخره کل سیستم که مثلا از زیرسیستم های (S₁) و(S₂)  تشکیل یافته است، متلاشی گردد. 

4

·        ما با دو نوع زیر از تأثیرات متقابل سر و کار پیدا می کنیم:

الف

·        تأثیرات متقابلی که موجب تحکیم رابطه دو سیستم و یا دو روند می شوند.

ب

·        تأثیرات متقابلی که موجب تخریب رابطه دو سیستم و یا دو روند می شوند.

5

·        هر فرم تأثیر متقابل حاکی از فرم خاصی از تضاد دیالک تیکی است.

·        مراجعه کنید به تضاد در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

6

·        مثلا تأثیرات متقابل میان زیرسیستم های هر سیستم سیبرنتیکی با کل سیستم، تضادهای درونی اند و تأثیرات متقابل کل سیستم با محیط  پیرامون آن، تضادهای برونی محسوب می شوند.

7

·        انسان شناسنده در روند شناخت نظری (تئوریکی) جهان و در روند استفاده عملی از نتایج حاصل از شناخت نظری، همواره می کوشد تا تأثیرات متقابل را بوسیله روابط علی مفهومی، عملی و فنی جایگزین سازد.

8

·        انگلس در این باره می نویسد:

·        «ما قبل از همه، از تأثیر متقابل فراگیر کلی (یونیورسال) است که به رابطه علی می رسیم.

·        ما باید برای درک پدیده های منفرد، رشته های پیوند عام آنها را پاره کنیم و آنها را بطور مجزا مورد مطالعه قرار دهیم، آنگاه شاهد حرکات متنوع آنها خواهیم شد، که یکی علت و دیگری معلول نام دارد. »

·        (کلیات مارکس و انگلس، جلد 20، ص 499)

9

·        جایگزین ساختن رابطه مبتنی بر تأثیر متقابل با رابطه علی (علت و معلولی) تحت شرایط خاصی تقریبا بشرح زیر امکان پذیر است:

 الف

·        اگر چه سیستم (S₁) بر سیستم (S₂)  تأثیر می گذارد، ولی سیستم (S₂) تقریبا واکنشی ازخود نشان نمی دهد و یا تأثیر غیرماهوی و کاملا ناچیز برسیستم (S₁) وارد می سازد.

ب

·        سیستم کلی متشکل از زیرسیستم های (S₁) و (S₂) باید از محیط زیست چنان ایزوله شده باشد که سیستم (S₂) نتواند بواسطه سیستمی از سیستم های محیط زیست تأثیرمتقابل بر (S₁) وارد سازد.

10

·        این شرط ها هرگز نمی توانند بطور کامل تحقق یابند، اما علیرغم آن، سیستم های طبیعی، مصنوعی و تکنیکی (فنی) بیشماری وجود دارند که شروط یاد شده تقریبا در باره آنها صدق می کنند.

11

·        این امردر صورتی ممکن می گردد که مثلا سیستم (S₁) بر سیستم (S₂) تأثیر بگذارد، اما سیستم (S₂) بر سیستم (S₁) بلافاصله واکنش نشان ندهد، بلکه بعد از اینکه تأثیر سیستم (S₁) بر سیستم (S₂) از حد معینی فراتر رفت، واکنشی از سوی سیستم (S₂)  بر سیستم (S₁) اعمال شود.  

·        مراجعه کنید به علیت، سیستم، تضاد دیالک تیکی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان