سیری در شعر «عصیان بندگی» از فروغ فرخزاد (1)

اثری از هانیبال الخاص  

فروغ فرخزاد

(1313 ـ 1345)

(1934 ـ 1966)

عصیان 

(۱۳۳۶)  

تحلیلی از شین میم شین

·         بر لبانم، سایه ای از پرسشی مرموز

·        در دلم، دردی است، بی آرام و هستی سوز

·        راز سرگردانی این روح عاصی را

·        با تو خواهم در میان بگذاردن، امروز

·        گر چه از درگاه خود می رانی ام، اما
تا من اینجا بنده، تو آنجا خدا باشی،

·        سرگذشت تیره من سرگذشتی نیست

·        کز سرآغاز و سرانجامش جدا باشی

·        نیمه شب گهواره ها آرام می جنبند

·        بی خبر از کوچ دردآلود انسان ها

·        دست مرموزی مرا چون زورقی لرزان

·        می کشد پاروزنان در کام طوفان ها

·        چهره هایی در نگاهم، سخت بیگانه

·        خانه هایی بر فرازش، اشک اختر ها

·        وحشت زندان و برق حلقه ی زنجیر

·        داستان هایی ز لطف ایزد یکتا

·        سینه ی سرد زمین و لکه های گور

·        هر سلامی، سایه ی تاریک بدرودی

·        دست هایی خالی و در آسمانی دور

·        زردی خورشید بیمار تب آلودی

·        جستجویی بی سرانجام و تلاشی گنگ

·        جاده ای ظلمانی و پایی به ره خسته

·        نه نشان آتشی بر قله های طور

·        نه جوابی از ورای این در بسته

·        آه، آیا ناله ام ره می برد در تو؟

·        تا زنی بر سنگ، جام خودپرستی را

·        یک زمان با من نشینی، با من خاکی

·        از لب شعرم، بنوشی درد هستی را

·        سال ها در خویش افسردم، ولی امروز

·        شعله سان سر می کشم تا خرمنت سوزم

·        یا خمش سازی خروش بی شکیبم را

·        یا تو را من شیوه ای دیگر بیاموزم

·        دانم از درگاه خود می رانی ام، اما

·        تا من اینجا بنده، تو آنجا خدا باشی

·        سرگذشت تیره ی من سرگذشتی نیست

·        کز سر آغاز و سرانجامش جدا باشی

·        چیستم من؟

·        زاده ی یک شام لذتبار

·        ناشناسی پیش می راند در این راهم

·        روزگاری پیکری بر پیکری پیچید

·        من به دنیا آمدم، بی آنکه خود خواهم

·        کی رهایم  کرده ای، تا با دو چشم باز

·        برگزینم قالبی خود، از برای خویش

·        تا دهم بر هر که خواهم نام مادر را

·        خود به آزادی نهم در راه، پای خویش

·        من به دنیا آمدم تا در جهان تو

·        حاصل پیوند سوزان دو تن باشم

·        پیش از آن، کی آشنا بودیم ما با هم

·        من به دنیا آمدم بی آنکه من باشم

·        روزها رفتند و در چشم سیاهی ریخت

·        ظلمت شب های کور دیرپای تو

·        روزها رفتند و آن آوای لالایی

·        مرد و پر شد گوش هایم از صدای تو

·        کودکی همچون پرستوهای رنگین بال

·        رو به سوی آسمان های دگر پر زد

·        نطفه اندیشه در مغزم به خود جنبید

·        میهمانی بی خبر انگشت بر در زد

·        می دویدم در بیابان های وهم انگیز

·        می نشستم در کنار چشمه ها سرمست

·        می شکستم شاخه های راز را اما

·        از تن این بوته هر دم شاخه ای می رست

·        راه من تا دور دست دشت ها می رفت

·        من شناور در شط اندیشه های خویش

·        می خزیدم در دل امواج سرگردان

·        می گسستم بند ظلمت را ز پای خویش

·        عاقبت روزی ز خود ـ آرام ـ پرسیدم:

·        «چیستم من، از کجا آغاز می یابم؟

·         

·        گر سرا پا نور گرم زندگی هستم،

·        از کدامین آسمان راز می تابم؟

·        از چه می اندیشم این سان روز و شب خاموش

·        دانه ی اندیشه را در من که افشانده است؟

·        چنگ در دست من و من چنگی مغرور

·        یا به دامانم کسی این چنگ بنشانده است؟

·        گر نبودم یا به دنیای دگر بودم

·        باز، آیا قدرت اندیشه ام می بود؟

·        باز آیا می توانستم که ره یابم

·        در معماهای این دنیای رازآلود؟»

·        ترس ترسان در پی آن پاسخ مرموز

·        سر نهادم در رهی تاریک و پیچاپیچ

·        سایه افکندی بر آن پایان و دانستم

·        پای تا سر هیچ هستم، هیچ هستم، هیچ

·        سایه افکندی بر آن پایان و در دستت

·        ریسمانی بود و آن سویش به گردن ها

·        می کشیدی خلق را در کوره راه عمر

·        چشم هاشان خیره در تصویر آن دنیا

·        می کشیدی خلق را در راه و می خواندی:

·        «آتش دوزخ نصیب کفر گویان باد!

·        هر که شیطان را به جایم بر گزیند او

·        آتش دوزخ به جانش سخت سوزان باد!»

·        خویش را ‌آینه ای دیدم تهی از خویش

·        هر زمان نقشی در آن افتد به دست تو

·        گاه نقش قدرتت، گه نقش بیدادت

·        گاه نقش دیدگان خودپرست تو

·        گوسپندی در میان گله، سرگردان

·        آنکه چوپان است، ره بر گرگ بگشوده

·        آنکه چوپان است خود، سرمست از این بازی

·        «می» زده در گوشه ای آرام آسوده

·        می کشیدی خلق را در راه و می خواندی:

·        «آتش دوزخ نصیب کفرگویان باد!

·        هر که شیطان را به جایم برگزیند او

·        آتش دوزخ به جانش سخت سوزان باد!»

ادامه دارد.

ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری