خود آموز خود اندیشی (۱۲۰۷)

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت دهم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص  ۸۹)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

حقیقت سرائی است، آراسته

هوا و هوس، گرد برخاسته

 

نبینی که جائی که برخاست گرد

نبیند نظر، گرچه بینا ست فرد؟

معنی تحت اللفظی:

تفاوت حقیقت با هوا و هوس

شبیه تفاوت خانه مرتب و تر و تمیز با گرد و غبار برخاسته است.

همانطور که گرد و غبار مانع دیدن چشم بینا می شود،

هوا و هوس هم مانع کشف حقیقت می گردد.

 

سعدی

 در این دو بیت شعر،

به تعریف حقیقت می پردازد.

به نظر او حقیقت سرائی آراسته است.

 

حقیقت

از دید سعدی

 انعکاس کلی و ماهوی نسبتا درست واقعیت عینی در آیینه ضمیر انسانی، بلکه نتیجه غلبه بر هوای نفس است.

 

حقیقت

از دید سعدی

  در نتیجه تلاش عملی و نظری کشف نمی شود.

 

برای کشف حقیقت

حقیقت

از دید سعدی

 به دیالک تیک اوبژکت ـ سوبژکت نیازی نیست.

 

سوبژکت شناسنده نباید با توسل به پراتیک، با توسل به آزمون و آزمایش و تغییر و مطالعه و زیر و زبر کردن اوبژکت شناخت

به کشف قانونمندی های عینی آن نایل آید.

 

حقیقت

از دید سعدی

  در دیالک تیک پراتیک و تئوری کسب نمی شود.

 

از دید سعدی

برای کشف حقیقت

 نه به دیالک تیک حسی و عقلی نیازی است

و

 نه به تفکر مفهومی و شناخت افزار دیالک تیکی احتیاجی.

فقط باید پاشنه پاها را کشید و برای دیدن سرائی آراسته به نام حقیقت به راه افتاد.

 تنها مانعی که سر راه است، غریزه است، هوا و هوس است، که مثل گرد و غبار مانع دیدن حقیقت سراگونه می شود.

باید غرایز نفسانی را سرکوب کرد، باید هوا و هوس را تار و مار کرد و به مثابه انسانواره ای خالی از هر غریزه به تماشای سرای آراسته حقیقت نایل آمد.

که چی؟

تماشای این سرای آراسته چه دردی از انسانی را درمان می کند که از هر خاصیت موجود زنده مبرا ست؟

 

ادامه دارد.