خود آموز خود اندیشی (۱۲۲۲ )

 

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت یازدهم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص  ۸۹ ـ ۹۰)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 وجد صوفی:  

حالتی است که در آن انسان از اوصاف بشری فارغ می‌شود و خود را موجود کامل متعال یعنی با خداوند متحد می‌یابد. نفسی که به وجد آمده باشد،  

جهان خارجی را رها می‌کند و مستقیماً با مورد تفکر در درون خود اتحاد می‌یابد.  

وجد اتحاد مستقیم با شیء هست. 

بیننده در این حالت از خود غافل است

 و اگر به خود توجه داشته باشد، از این جهت است که در عین بیخودی از خود آگاه است. 

وجد در لغت یافتن است علی الاطلاق است و به نزدیک اهل تصوف یافتن قلب است چیزی را از عالم غیب. 

 

وجد ناشی از بیماری 

حالتی است 

که 

مشخصات آن از جهات مادی 

عبارت است از جمود جسمانی، فقدان حساسیت، کندی تنفّس و کاهش گردش خون 

و

 از جهات نفسانی 

عبارت است از حالت غبطه‌ای که تمام روح انسان را فرا می‌گیرد. 

وجدی که از اصطلاحات پدیدارشناسی است: 

این حالت عبارت است از توجه ارادی که شعور انسان را، از آن جهت که شعور است، در هر لحظه‌ای نسبت به آنچه خارج از ذات انسان قرار دارد، 

متمایز می‌کند.

ویکی پیدیا 

نه طفلی که آتش ندارد خبر

نگه داردش مادر مهرور؟

 

پس آنان، که در وجد مستغرقند

شب و روز در عین حفظ حق اند

معنی تحت اللفظی:

به همان سان که مادر مهربان، کودک آتش نا شناس را از نزدیک شدن به آتش باز می دارد،

به همان سان هم حق متعال مستغرقان در وجد را

 شب و روز

از هر خطر حفظ می کند.

 

سعدی در بیت اول این شعر،

 از مراقبت مادر از کودک، نتیجه می گیرد که خدا محافظ ابدال است و راه رفتن بر روی آب را برای آنها امکان پذیر می سازد.

مادر مهرور با علم به قانونمندی های آب و آتش کودک خود را از خطر مرگ حفظ می کند.

مادر مهرور قوانین عینی طبیعی را انکار نمی کند و هیچ نمی انگارد.

اگر چنین بود، می بایستی کودکش در آب غرق و در آتش خاکستر می شد.

اگر خدا قرار بود انسان را به طور بی واسطه حفظ کند، نمی بایستی به قول خود شیخ اجل «سخن گفتن اندر زبان»  بیافریند و انسان را به سلاح خرد و تفکر و شناخت مجهز سازد.

خرد و تفکر و فلسفه و شناخت نه برای پوز دادن پیش این و آن، بلکه برای شناخت هستی و تغییر معقول و هدفمند آن است، برای بهبود وضع زندگی انسانی است.

 

ادامه دارد.