درنگی در شعری از احسان طبریتحت عنوان «دومرد و دو مرگ» (۲)

 

خسرو روزبه

 ( ۱۲۹۴ – ۱۳۳۷) 

 

ستوان کمونیست، ریاضیدان، نویسنده، متخصص نظامی و استاد دانشکده افسری و از اعضای سازمان نظامی و مخفی حزب توده و مسئول شعبه اطلاعات کل آن  

 

  احسان طبری 
  ويژه نامۀ مجلۀ "دنیا " شماره ۱ 

(فروردين ۱۳۵۷)

 

درنگی

از

شین میم شین

دومرد و دو مرگ

 
در ستون مجالس ترحيم ، در " اطلاعات "
اعلاني ديدم :

 آه ! می شناسمش :
آن " مرحوم "
همشهری و دوستِ روزبه بود :
مردی خاموش ، هراسنده و " بی طرف "
تبعۀ ايده آل برای شاهنشاه و ساواك
كه می كوشيداز خطر بگریزد تا
بيشتر زندگی كند.

 

ما برای تحلیل این شعر احسان طبری، به تجزیه آن مبادرت می ورزیم:

 

۱

دومرد و دو مرگ

 

طبری در این عنوان شعرش، دست به مقایسه می زند.

 

مقایسه

یکی از متدهای پیش پا افتاده و رایج در مقیاس تاریخی و جهانی بوده است و کماکان است.

کسب و کار شبانه روزی و حتی لحظه به لحظه رسانه های امپریالیستی هم مقایسه است.

مقایسه سطح دستمزد و سطح زندگی مردم المان با مردم بنگلادش و هندوستان.

مقایسه 

متد «تحلیلی» مطلوب و محبوب هر عامی و هر عوامفریبی است.

 

مقایسه 

بشر را از تفکر و تعقل و تعمق و تحلیل بی نیاز می سازد.

مقایسه 

بهترین متد و روش و رویه برای خرپروری و خردستیزی است. 

 

مقایسه 

به درد کشف حقیقت نمی خورد.

 

مقایسه 

سبب می شود که طبری زحمت تفکر و تعمق و تحلیل دیالک تیکی و رئالیستی و راسیونالیستی همنوعان خود (دو مرد) را به خود ندهد

و

بر مسیر دیرآشنای دوئالیستی هابیل و قابیل براند و دست به خودفریبی سرشته به عوامفریبی بزند.

 

۲
در ستون مجالس ترحيم ، در " اطلاعات "
اعلاني ديدم :

 آه ! می شناسمش :
آن " مرحوم "
همشهری و دوستِ روزبه بود :

 

در این بند از شعر طبری،

یکی از دو مرد مورد نظر معرفی می شود:

حریف کسی است که طبری او را می شناسد و ضمنا همشهری و همدم روزبه بوده است.

 

هر دهاتی بیسوادی هم می تواند چنین «تحلیلی» از همنوعی به عمل آورد:

قبل از همه

بگوید که حریف آشنا ست ویا نا آشنا (بیگانه).

بعد بگوید که دوست کذایی چه کسی بوده است.

 

چنین «تحلیلی»  را ما نه تحلیلی عقلی و علمی و انقلابی (مارکسیستی)،

بلکه «تحلیلی» ادبی، الکی، دل خوش کنکی و بند تنبانی می نامیم.

 

خواننده وشنونده شعر طبری

کمترین اطلاعی از خاستگاه و پایگاه و جایگاه  طبقاتی و جامعتی حریف کسب نمی کند.

 

آشنا و بیگانه بودن حریف با طبری و روزبه

 که معیار و ملاکی برای حریف شناسی نیست.

 

به همین دلیل 

می توان گفت که شعر، فرم مطلوبی برای اشاعه شعور علمی و انقلابی نیست.

شعر 

چه بسا

فقط به درد اشاعه شور و شوق و هارت و پورت می خورد.

 

ادامه دارد.