مقوله «تجربه» در آثار خواجه شیراز (6)

تحلیلی از شین میم شین

  

چو بید بر سر ایمان خویش می ‌لرزم

که دل به دست کمان ابرویی است کافرکیش

·        معنی تحت اللفظی:

·        هراسم از آن است که ایمان خود را از دست بدهم.

·        برای اینکه دلباخته ی کمان ابروی کافرکیشی شده ام.

1

چو بید بر سر ایمان خویش می ‌لرزم

که دل به دست کمان ابرویی است کافرکیش

·        خواجه در این بیت، دیالک تیک عاشق و معشوق را به شکل دوئالیسم عاشق و معشوق و ضمنا به شکل دوئالیسم مؤمن و ملحد و نتیجتا به شکل دوئالیسم هیچ و همه چیز، هیچ کاره و همه کاره بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن معشوق (ملحد) می داند.

·        عاشق در این بیت نیز هیچ واره و هیچکاره و وابسته تصور و تصویر می شود.

·        هراس عاشق مؤمن از جایگزین کردن ایمان با کفر است.

·        این هراس خواجه اما به چه معنی است؟

2

چو بید بر سر ایمان خویش می ‌لرزم

که دل به دست کمان ابرویی است کافرکیش

·        خواجه خود نمی داند که از چه اندیشه فلسفی عظیمی پرده برمی دارد.

·        خواجه بی کمترین شک و تردید یا بنا بر تجارب شخصی خویش به این نتیجه رسیده و یا این اندیشه والا را از مراد خود ـ سعدی ـ کپی کرده است:

·        عاشق قاعدتا به دین و آیین معشوق می گرود.

·        سعدی چند دهه پیشتر حتی آیة از قرآن کریم و یا هر کس دیگر، نازل کرده و گفته که ملل به دین ملوک خویش می گروند.

·        این آیة اما به چه معنی است؟

3

·        این اولا بدان معنی است که طبقه حاکمه تعیین کننده ایدئولوژی حاکم است.

·        چون ملوک در رأس هرم قدرت قرار دارند و قدرت در دیالک تیک حاکمیت و قدرت قرار دارد و در این دیالک تیک نقش تعیین کننده از آن حاکمیت است.

4

·        این نتیجتا بدان معنی است که زیربنای اقتصادی هر جامعه تعیین کننده روبنای ایدئولوژیکی آن جامعه است.

·        طنز هستی عینی را باش، که شیخ و خواجه شیراز کشف مهم مارکس را با زبان بی زبانی پیشاپیش نمایندگی می کنند.

·        چون این نظر خواجه تبیین استه تیکی ـ هنری همان کشف مهم مارکس است که به تز «درک ماتریالیستی تاریخ» معروف شده است:

·        کشفی همتزار با کشف آتش در عرصه علوم اجتماعی و جامعه شناسی

·        مراجعه کنید به درک ماتریالیستی تاریخ در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

5

عطار نیشابوری (540 ـ 611 ه. ق.)

(1146 میلادی)  

عارف و شاعر  

آثار:

اسرارنامه

 الهی نامه

 منطق الطیر

 مصیبت نامه

مختارنامه

 تذکرةالاولیا

 دیوان اشعار

·        عطار نیشابوری حتی ده ها سال قبل از شیخ شیراز همین تز فوق العاده مهم مارکس را بمراتب عمیقتر و غنی تر از شیخ و خواجه شیراز نمایندگی کرده است:

«مصیبت نامه عطار»  

عطار نیشابوری

مردی از دیوانه ای پرسید:

«اسم اعظم خدا را می دانی؟»
 

دیوانه گفت:

« اسم اعظم خدا، نان است

اما این را جایی نمی توان گفت.»
 

مرد گفت:

«نادان، شرم کن!

چگونه اسم اعظم خدا نان است؟»
 

دیوانه گفت:

«در قطحی نیشابور چهل شبانه روز می گشتم،

نه هیچ جایی صدای اذان شنیدم و نه درب هیچ مسجدی را باز دیدم.

از آنجا بود که دانستم، که اسم اعظم خدا و بنیاد دین و مایه اتحاد مردم (اجتماعیت انسان ها)، نان است.»

ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری

6

چو بید بر سر ایمان خویش می ‌لرزم

که دل به دست کمان ابرویی است کافرکیش

·        به زبان خواجه کیش هر کس در تحلیل نهائی کیش معشوق او ست.

·        اکنون فقط باید البسه انتزاعی را از اندام  مفاهیم خواجه در آورد، به هر کدام از آنها لباس مشخص پوشاند و به کنه قضیه راه یافت:

·        به جای عاشق می توان رهی و رعیت گذاشت، به جای معشوق می توان ارباب بنده دار و یا فئودال گذاشت و به جای ایمان می توان ایدئولوژی گذاشت.

·        این بدان معنی خواهد بود که ایدئولوژی حاکم در تحلیل نهائی ایدئولوژی طبقه حاکمه است:

·        به زبان دیگر، طبقه حاکمه ای که بر گرده ات می نشیند و نان از سفره ات می رباید، برای توجیه گرده نشینی و نان ربائی غاصبانه و قلدرانه خویش و برای مشروعیت بخشیدن بدان، ایدئولوژی خود را به تو تحمیل می کند.  

7

 آلبر کامو (1913 ـ 1960)

نویسنده، فیلسوف و روزنامه ‌نگار الجزایری -  فرانسوی ‌تبار

برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات

از فلاسفه بورژوائی واپسین

آثار:

بیگانه

طاعون

افسانه سیزیف

کتاب یاغی

چو بید بر سر ایمان خویش می ‌لرزم

که دل به دست کمان ابرویی است کافرکیش

·        قرن ها پس از مرگ عطار نیشابور و شیخ و خواجه شیراز، عوامفریبی به نام البر کامو در فرانسه همین ایده ماتریالیستی ـ تاریخی عطار نیشابور و شیخ و خواجه شیراز را وارونه و معکوس خواهد ساخت و به خورد خلایق خرفت و خر خواهد داد:

·        البر کامو خواهد گفت:

·        «کسی که نانت می دهد، آزادی ات را از تو می ستاند.»

·        آزادی یعنی اختیار و اختیار هر کس به واسطه ایدئولوژی او رقم می خورد.

·        حقه بازی ایدئولوژیکی البر کامو اینجا حقه بازی مضاعفی است:

الف

·        او اولا گرده نشین نان ربا را به مثابه رزاق و نان رسان جا می زند.

ب

·        او اما از سوی دیگر، به بهانه نان رسانی بورژوازی، آزادی ربائی بورژوازی را، یعنی سلب آزادی از توده های مولد و زحمتکش را توجیه تئوریکی می کند و بدان مشروعیت می بخشد.

·        آنهم از موضع چپ نمایانه.

·        آن سان که خیلی از «چپ» های خرفت و خر کشور یأجوج و مأجوج، خیال می کنند که البر کامو خیلی خیلی انقلابی است.

·        حضرات ظاهرا هوچیگری را با انقلابیگری عوضی می گیرند و عنگلابی را با انقلابی.

·        عنگلابی کسی است که از عن، گلاب می گیرد.

·        همان گلابی که فاشیسم و امپریالیسم و فوندامنتالیسم از هر نوع  ساخته اند و برای نجات از تعفن گلاب شان، باید به کره مریخ گریخت.  

·        وارونه سازی البر کامو، همان وارونه سازی مفاهیم در جامعه سرمایه داری است:

1

·        در ایدئولوژی طبقه حاکمه واژه «کارگر» (اربایتر)  (انجام دهنده ی کار) با واژه وارونه ی «کارگیر» (اربات نه مر)  (گدای کار، گیرنده و پذیرنده کار) جایگزین می شود.

2

·        ضمنا واژه «کارفرما»  (سرمایه دار، کاپیتالیست، تحمیل کننده کار، خرنده و در اختیار گیرنده و استثمار کننده نیروی کار)  با واژه وارونه ی «کار ده» (عطا کننده و بخشنده و دهنده ی کار و در رژیم سابق ایران با واژه «کار آما»، یعنی آماده کننده ی کار) جایگزین می شود.

ادامه دارد.