جبر (ضرورت) (5)

پروفسور دکتر گونتر کروبر
برگردان شین میم شین

7 
مفهوم «جبر» در فلسفه بورژوائی واپسین

·        در فلسفه بورژوائی، در نیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم، مفهوم جبر رفته رفته به باد فراموشی سپرده می شود و جای خالی آن با اتکا بر نظرات هیوم و امثالهم، با نظرات سوبژکتیویستی پر می شود:

1

·        بدین طریق، امپیریوکریتیسیسم فقط جبر منطقی را می پذیرد.

2

 برتراند آرتور ویلیام راسل (۱۸۷۲ – ۱۹۷۰)  
فیلسوف، منطق‌دان، ریاضی‌دان، و قرن بیستم
فعال صلح و خلع سلاح بریتانیایی
لیبرال، راسیونالیست، پوزیتیویست
مؤلف (در همکاری با وایتهد) اصول ریاضیات
در زمینه مقدمات ریاضی
یکی از مهمترین آثار قرن بیستم
از اساتید دانشگاه های زیر:
کامبریج، هاروارد، پکن، مدرسه اقتصاد لندن
برنده جایزه نوبل (1950)

·        نئوپوزیتیویسم (برتراند راسل، کارناپ، ویتگنشتاین و غیره) و ایدئالیسم باصطلاح فیزیکی (ژان، وایتسزکر، جردان و غیره) نیز به همان سان، به انکار جبر عینی، حداقل در عرصه مربوط به فیزیک کوانتومی برمی خیزند.

3

·        مشخصه جامعه شناسی بورژوائی و تئوری های رویزیونیستی جناح راست سوسیال ـ دموکراسی، عبارت می شود از انکار و تحریف مفهوم جبر و قانونمندی های توسعه اجتماعی.

8

 مفهوم «جبر» در فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی

·        فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی با پذیرش وجود عینی ماده در حال حرکت و پیوند کلی میان کلیه فرم های ماده و فرم های حرکت ماده، وجود عینی جبر را به عنوان فرم خاصی از پیوند میان چیزها، روندها و سیستم های جهان مادی نتیجه می گیرد.

1

·        خصلت عینی جبر، بدان معنی است، که پیوندهای موجود در طبیعت و جامعه، نه ناشی از شعورند و نه ناشی از یک منشاء غیر مادی، بلکه مستقل از شعور، اندیشه، خواست و امیال انسان ها وجود دارند و این امر مانع آن نمی شود، که انسان ها آنها را بشناسند و در کردوکار عملی خود مورد استفاده قرار دهند. 

2

·        حوادث، روندها، پیوندها و غیره وقتی جبری و یا ضرور نامیده می شوند، که در سیستمی از شروط معین، بوسیله حوادث و روندهای دیگر بدون هیچ قید و شرطی تعیین شوند، یعنی تحت شرایط معینی، فقط چنین و نه طور دیگر، تحقق می یابند.  

3

·        از آنجا که حوادث و روندها و غیره، تحت شرایط یکسان، همواره به شکل یکسانی بروز می کنند و یا جریان می یابند، می توان گفت که جبر در عین حال یک عام بالقوه است.

4

·        لنین در این رابطه می نویسد:

·        «جبر و عام پیوند ناگسستنی با هم دارند» 

·        و «عام وجود»، «عام در وجود است.»

·        (لنین، «مجموعه آثار»، جلد 38، ص 72، 251)

ادامه دارد.