سیری در عالم عرفان (2)

هفت نصيحت از مولانا
گشاده دست باش، جاري باش، كمك كن (مثل رود)
باشفقت و مهربان باش (مثل خورشيد)
اگركسي اشتباه كرد، آن را بپوشان (مثل شب)
وقتي عصباني شدي خاموش باش (مثل مرگ)
متواضع باش و كبر نداشته باش (مثل خاك)
بخشش و عفو داشته باش (مثل دريا )
اگرمي خواهي ديگران خوب باشند، خودت خوب باش (مثل آينه)
سرچشمه:
صفحه فیس بوک موسوم به
مولانا

• مولانا برای فرمولبندی نصایح خود، عناصر طبیعی را به خدمت می گیرد و انسان ها را به سرمشق قرار دادن آنها فرامی خواند.
• این با باور او به یگانگی طبیعت و انسان در رابطه است.

• این باور مولانا از جهان بینی پانته ئیستی او سرچشمه می گیرد:
• پانته ئیسم در واقع به معنی آموزش همه خدائی است.

• پانته ئیسم نامی است برای جهان بینی ئی که منکر تفاوت ماهوی میان خدا و جهان است و مدعی انطباق به نحوی از انحای خدا و جهان است.

• چون هر پانته ئیسمی به نحوی از انحا وحدت جهان را بمثابه تعین اساسی واقعیت می داند و تنوع آن را ناشی از این وحدت قلمداد می کند، پس هر جهان بینی پانته ئیستی در عین حال فرمی از مونیسم است.

• ما باید میان پانته ئیسم ایدئالیستی و پانته ئیسم ماتریالیستی تفاوت بگذاریم:

الف
پانته ئیسم ایدئالیستی

1

• پانته ئیسم ایدئالیستی جهان را ناشی از خدا می داند و خدا را بمثابه وحدت کلی، کل، روح مطلق، اراده مطلق و غیره قلمداد می کند.
• آن سان که جهان در تنوعش، اگرهم خود خدا نباشد، ولی سرآغاز الهی کسب می کند.

2

• به عبارت روشنتر، پانته ئیسم ایدئالیستی خدا و جهان را نه بطور مطلق، بلکه بطور نسبی یکسان می داند:
• میان خدا و جهان رابطه ای را (در مقایسه با مسیحیت، رابطه محدودی را) حفظ می کند و برای خدا در این رابطه، نقش مقدم قائل می شود.

3

• و لذا پانته ئیسم ایدئالیستی فقط بلحاظ موضعگیری، با مذهب تفاوت پیدا می کند.

4

• پانته ئیسم ایدئالیستی فرمی از تفکر مذهبی است که به فلسفه مزین شده است.

5

• پانته ئیسم ایدئالیستی در تاریخ فلسفه اکثر اوقات همراه با عرفان وارد عرصه شده است.

ب
پانته ئیسم ماتریالیستی

• پانته ئیسم ماتریالیستی خدا و جهان را یکسان تلقی می کند.

1

• پانته ئیسم ماتریالیستی خدا را تنها بمثابه فرمول جمع برای جهان تلقی می کند و لذا ادعای مذهبی مبتنی بر خلق جهان توسط خدا را از ریشه رد می کند و موضع ضد مذهبی اتخاذ می کند.

2

• از این رو، پانته ئیسم ماتریالیستی پیگیر و قاطع به آته ئیسم می انجامد و به این دلیل است که شوپنهاور پانته ئیسم ماتریالیستی را «آته ئیسم مؤدب» می نامد.

• پانته ئیسم تا پایان فلسفه کلاسیک بورژوائی آلمان (هگل و فویرباخ) در این و یا آن فرم، بیانگر تفکر مخالف با تفکر دگماتیکی ـ مذهبی بوده و اپوزیسیون ایدئولوژیکی ضد روحانیت را تشکیل می داده است

اندرز اول مولانا
گشاده دست باش، جاري باش، كمك كن (مثل رود)

• مولانا در این اندرز خویش، بنی بشر را به سرمشق قرار دادن رود فرامی خواند و برای رود سه خصیصه مهم و قابل تقلید نسبت می دهد:
• «گشاده دستی»، «جریان»، «همیاری»

1
مفهوم «گشاده دستی»

• مولانا در این اندرز، رود را و در واقع، طبیعت را هومانیزه می کند و بدان خصلتی انسانی نسبت می دهد:
• گشاده دستی، سخاوت!

• آنچه بظاهر بی ضرر و زیان جلوه می کند، از دیرباز، متد مؤثری برای عوامفریبی بوده است:
• متد موسوم به ناتورالیزاسیون روندهای اجتماعی و یا سوسیالیزاسیون روندهای طبیعی

• سعدی و امروزه ایدئولوگ های امپریالیسم از این متد بوفور استفاده می کنند:
• مثال:
• چون در طبیعت، پستی و بلندی وجود دارد، پس در جامعه نیز باید اختلافات طبقاتی وجود داشته باشد.

• گشاده دستی و سخاوت اما شعور را پیش شرط قرار می دهد و رود فاقد شعور است.

• اگر کسی قصد توصیه گشاده دستی دارد، بهتر است به استدلال علمی بپردازد و صحت اندرز خود را اثبات کند.
• نسبت دادن سوبژکتیف خصیصه ای به رود بی شعور و سرمشق انسان اندیشنده قرار دادن رود متدی نادرست و معیوب است.

2
مفهوم «جریان»

• مولانا رود را مظهر جریان تلقی می کند و انسان ها را به تحرک و پویائی رود وار فرامی خواند.

• حیرت انگیز است، ولی واقعیت دارد:
• کسی که تمام اوقات زندگی خود را به سکون و سکوت و عزلت و گوشه گیری می گذراند، دیگران را بسان رود به حرکت مدام فرامی خواند:
• رطب خواری مدام و نهی مدام دیگران از رطب خواری!

• انسان در هر صورت نمی تواند رود کذائی مولانا را سرمشق خود قرار دهد.
• انسان باید مثل هر چیز، حتی مثل رود واقعی و نه ایدئال، دیالک تیک حرکت و سکون باشد.
• بدون سکون حرکتی و بدون حرکت سکونی متصور نیست.

3
مفهوم «همیاری»

• نسبت دادن مددکاری و همیاری به رود بی شعور، مطلقا سوبژکتیف، دلبخواهی و غیرواقعی است.
• ولی کمک به همنوع خصلتی هومانیستی است و ستایش انگیز است.

ادامه دارد