توضیح مکاتب مهم مربوط به «تئوری شناخت» (22)

پروفسور دکتر مانفرد بور
پروفسور دکتر مانفرد اشتارکه
راسیونالیسم (خردگرائی) (2)
برگردان شین میم شین

ب
راسیونالیسم در مکتب پوتاگوریست ها

پوتاگوراس فون ساموس (570 ق. م)
فیلسوف آنتیک یونان
مؤسس جنبش مذهبی ـ فلسفی مهم
در چهل سالگی به ایتالیا مهاجرت می کند و پس از تأسیس مکتب خود به فعالیت سایسی می پردازد.
از پیشاهنگان فلسفه یونان، ریاضیات و علوم طبیعی محسوب می شود.

1

• پوتاگوریست ها بمثابه دومین گروه (پس از الئات ها) با خلاصه کردن تفکر در ریاضیات به تعریف مثبت تفکر «محض» اقدام می کنند.

2

• بدین طریق با تعریف منطقی و ریاضی از سوی پوتاگوریست ها، نوعی تفکر ایدئال ساختاربندی می شود که هم مورد قبول راسیونالیسم ایدئالیستی و هم مورد قبول راسیونالیسم ماتریالیستی بوده است:

الف
راسیونالیسم ماتریالیستی

دموکریت (460 ـ 371 ق. م.)

فیلسوف ماتریالیست یونان باستان
از فلاسفه پیشاسقراطی
شاگرد لویکیپ و بزرگترین فیلسوف فلسفه طبیعت
نماینده ماتریالیسم اتمیستی
او کل طبیعت را متشکل از ذرات تقسیم ناپذیر (اتم) می دانست.
شعار اصلی او:
چیزها فقط به ظاهر رنگ دارند، فقط به ظاهر شیرین و یا تلخ اند.
در واقع فقط اتم ها در فضای خالی وجود دارند و لاغیر!

• راسیونالیسم ماتریالیستی در سیستم ماتریالیستی دمکریت یافت می شود که دارای سمتگیری مبتنی بر علوم طبیعی بوده است.

ب
راسیونالیسم ایدئالیستی

• راسیونالیسم ایدئالیستی اما تابع آماج اخلاقی (اتیکی) بوده است.

3

• دموکریت در آنالوژی (تشابه) با ریاضیات، واقعیتی را ساختاربندی می کند که از واحدهای کوچک (اتم ها) تشکیل یافته است:

الف

• اتم ها بنظر او فقط کیفیت اند و تنها در رابطه کمی با یکدیگر قرار دارند.

• مراجعه کنید به دیالک تیک کمیت و کیفیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ب

• حواس برای شناخت این ساختمان واقعیت بسیار خام و ناپخته اند.

ت

• رنگ، مزه، بو، گرمی، سردی تنها بمثابه احساس های حسی وجود دارند، در حالیکه شالوده آنها را نظم و ترتیب مختلف اتم ها تشکیل می دهند.

ادامه دارد