فصل
دوم
مبارزه
بر سر فلسفه و «نا فلسفه»
پروفسور
دکتر اندراس گدو
برگردان
شین میم شین
پیشکش
به رضا خسروی که قلب ما ست.
بخش
چهارم
«نا
فلسفه» در مبارزه بر ضد فلسفه
1
·
مبارزه «نا فلسفه» بر ضد فلسفه ـ
حتی قبل از هگل ـ مبارزه ای بر ضد ایده خرد بود.
·
مبارزه ای بر ضد ایده خردی بود که
به درک جهان مبادرت می ورزید.
·
مبارزه بر ضد ایده خردی بود که
عالی ترین مرجع و اوتوریته (مقام) تلقی می شد.
2
ولتر (1694 ـ 1778)
از متنفذترین مؤلفین روشنگری فرانسه
در فرانسه، قرن هجدهم را «قرن ولتر» می نامند.
از منتقدین سرسخت استبداد، حاکمیت فئودالی و انحصار جهان
بینانه کلیسای کاتولیک.
از تدارک بینندگان معنوی برجسته انقلاب فرانسه
حربه او در دفاع از اندیشه های خویش عبارت بود از
استیل بیان عامه فهم، طنز و طعنه و ریشخند
·
وقتی ولتر در شرایط تشدید این
مبارزه «به دفاع پر شور از فلسفه برخاست و بر ضد لجن پراکنی های اراذل»، علنا موضع
گرفت، به فرمولبندی باور قلبی مشترک جناح های مختلف جنبش فلسفی روشنگری پرداخت:
·
«نا فلسفه» ی روشنگری ستیز بر ضد فلسفه و
فلاسفه مبارزه می کند و هدف و آماجش «قلع و قمع خرد است.»
·
(ولتر، «مکاتبات از 1749 ـ 1760»، ص 247 )
3
کوندرسه
(1743 ـ 1794)
فیلسوف،
ریاضی دان، سیاستمدار روشنگری فرانسه در دوره انقلاب کبیر فرانسه
·
کوندرسه در دوره انقلاب فرانسه از
مبارزات روشنگری جمعبندی به عمل می آورد:
·
«آماج مخفی» مبارزه به اصطلاح «فلسفه» و به
اصطلاح «فلاسفه» عبارت بود از «ابدی سازی جهل و تمدید سلطه باطل و خطا و دروغ.»
3
·
دشمنان روشنگری «اینجا فلسفه و
علوم ژرفکاو را به لجن می کشند و به مثابه تئوری هائی قلمداد می کنند که فراتر از
فهم موجودات انسانی اند که در زیر فشار
حوایج زندگی قرار دارند و بار زحمات و تکالیف روزانه را به دوش می کشند.»
4
·
دشمنان روشنگری فلسفه و علوم
ژرفکاو را مورد تحقیر قرار می دهند و به مثابه تلنباری از گمانورزی های مشکوک، نامعقول و مبالغه آمیز جا می زنند که در مقایسه
با تجربیات اداری و لیاقت های دولتمردان جا افتاده پشیزی نمی ارزند.»
·
(کوندرسه، «طرحی از تبیین پیشرفت روح
انسانی»، ص 163، 1976)
5
·
دیالک تیک خاص این مبارزات ـ قبل
از همه ـ در نکات زیر بود:
الف
·
«نا فلسفه» از سوئی به دفاع از نظام فئودالی می
پرداخت که زیر ضربات فلسفه کلاسیک بورژوائی از نفس افتاده بود و سرنگون شده بود.
ب
·
«نا فلسفه» از سوی دیگر به دفاع از عقاید
مذهبی مبادرت می ورزید که همه از دم زیر علامت سؤال قرار داشتند.
·
ت
·
«نا فلسفه» از سوی دیگر نطفه های فکری لازم
را برای چرخش آتی تفکر فلسفی بورژوائی پدید می آورد و توسعه می داد.
پ
·
نه فقط بدان معنی است که جهان فکری بورژوائی
واپسین به گشتاورهای فیده ئیستی خردگرائی ستیز (ضد راسیونالیستی) و به سنت روشنگری
ستیزی روی می آورد، بلکه همچنین بدان معنی است که «نا فلسفه» فرم های نطفه ای نگرش های
فلسفه حیات و پوزیتیویسم را و مواضع فلسفی متناقض، دوپهلو، تق و لق و درب و داغان
و موضعگیری متناقض، دوپهلو، تق و لق و درب و داغان نسبت به فلسفه را طرحریزی و یا
پیشاپیش پدید می آورد.
·
مراجعه کنید به فیده ئیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر