فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) انقلاب و قرارداد اجتماعی در روسیه و چین (۴)

 

پروفسور دکتر دومه نیکو لوسوردو

(۱۹۴۱ ـ ۲۰۱۸)

برگردان

شین میم شین

 

 

۳

خودویژگی های فلسفی انقلاب چین

 

۱

·    اینجا مسأله اصلی خاتمه دادن به یک تراژدی صد ساله بوده است.

 

۲

·    این تراژدی دورانی را در برمی گیرد که به لحاظ مخارج اقتصادی، اجتماعی، غصب بخش های عظیمی از کشور و میزان قربانی های هولناک انسانی بسیار طولانی است، ولی به لحاظ تاریخ  چند هزارساله چین بسیار کوتاه است.

 

۳

·    ویژگی انقلاب چین، فقط در این نیست که در یک کشور نیمه مستعمره (و علاوه بر آن نیمه فئودال) صورت می گیرد.

·    یعنی درست برعکس انقلاب اکتبر، که درکشوری اتفاق می افتد که سران آن به سردمداران جنگ امپریالیستی (جنگ جهانی اول) برای احراز سرکردگی (هژمونی) تعلق داشته اند.

 

۴

·    این تفاوت برای کسی پنهان نیست.

 

۵

·    ولی تفاوت دیگر و چه بسا مهمتری وجود دارد که به ندرت بر زبان می آید.

 

۶

·    انقلاب چین ـ برعکس انقلاب روس ـ از همان آغاز با «راهپیمائی دراز تاریخی» تکوین می یابد.

 

۷

·    فجایع بی حد جنگ جهانی اول، در روسیه موجب پیدایش جو انتظارات خیال آلود می شوند که که بر تعبیر از انقلاب اکتبر نیز تأثیر می گذارند.

 

۸

·    روشنفکران بزرگی از قبیل «ارنست بلوخ»، برآن بودند که «به برکت انقلاب اکتبر، نه فقط هرنوع اقتصاد پولی» و همراه با آن، «هرنوع خصلت زشت مبتنی بر پولپرستی میان انسان ها از بین خواهد رفت، بلکه علاوه بر آن تبدیل تمام و کمال قدرت به عشق تحقق خواهد یافت.»

·    (ارنست بلوخ، «روح اوتوپی»، ۱۹۷۱، ص ۳۲۱، لوسوردو، «گرامشی»، ۲۰۰۰، ص ۷۹)

 

۹

·    حداقل در رابطه با اقتصاد پولی، که بلوخ امیدش را پیشگویانه در دل می پروراند، پول در شوروی بسیار رایج می شود.

 

۱۰

·    بلشویکی در سال های چهل، جو روحی حاکم بعد از انقلاب اکتبر را چنین تصویر می کند:

·    «ما کمونیست های جوان همگی با این باور بزرگ شده بودیم که پول برای همیشه از بین خواهد رفت.

·    ولی آیا اگر پول دو باره برگردد، سر و کله ثروتمندان بار دیگر پیدا نخواهد شد؟

·    آیا ما دو باره خود را در سراشیب سقوط به دره سرمایه داری نخواهیم یافت؟

·    آیا سیستم اجتماعی ـ سیاسی که وحشت جنگ جهانی اول را سبب شده بود، دو باره زنده نخواهد شد؟»

·    (فیگس، «تراژدی مردمی»، ۱۹۶۶، ص ۹۲۶)

 

۱۱

·    انتظارات خیال آلود از سویی به تصورات مبالغه آمیز در باره جامعه ما بعد سرمایه داری دامن می زنند و از سوی دیگر موجب تسریع دلبخواهی روند تاریخی می شوند و شرایط حاضر را به عنوان لحظه ای گذرا وانمود می کنند.

 

۱۲

·    اینگونه تمایلات را می توان حتی در رهبران عالیرتبه کشور شوراها نیز سراغ گرفت:

·    چند هفته بعد از تأسیس «بین الملل کمونیستی» سینوویوف چنین می گوید:

·    «جنبش با چنان سرعت سرسام آوری پیش می تازد که با اطمینان خاطر می توان گفت که ما در عرض یک سال آینده فراموش خواهیم کرد که در اروپا مبارزه ای برای رسیدن به کمونیسم وجود داشته است.

·    چون بعد از یک سال تمام اروپا کمونیستی خواهد بود و مبارزه در آفریقا، شاید هم آسیا و قاره های دیگر اوج خواهد گرفت!»

 

۱۳

·    حتی لنین، که معمولا خونسرد و واقع بین است، طی سخنرانی خود در پایان کنگره افتتاحی بین الملل کمونیستی می گوید:

·    «پیروزی انقلاب پرولتری در سراسر جهان حتمی است و زمان بنیانگذاری جمهوری جهانی شوراها نزدیک می شود!»

·    (الیدو اگوستیلا، «بین الملل»، ۱۹۷۴ ـ ۱۹۷۹، جلد ۱، ص ۷۴)

 

۱۴

·    در زمان انقلاب چین فاجعه ای که در سال ۱۹۱۴ آغاز شده است، همچنان ادامه دارد ولی احساسات ناشی از آن عمدتا فروکش کرده اند.

 

۱۵

·    طراحان «راه پیمائی دراز تاریخی» لیکن بر این امر آگاهند که انقلاب چین ـ در وهله اول ـ  سوسیالیستی نخواهد بود و برای مدت مدیدی (همانطور که مائو در اواخر سال ۱۹۴۷ می گوید) خصلت ضد استعماری و ضد فئودالی خواهد داشت و بخش کاپیتالیستی اقتصاد همچنان ادامه خواهد یافت.

·    (مائو، «آثار منتخب»، ۱۹۶۸ ـ ۱۹۷۸، جلد ۴، ص ۱۷۴)

 

۱۶

·    اینجا صحبت از دوره ای است که مرحله نخستین انقلاب به چندین دهه نیاز دارد و از باصطلاح «لحظه گذرا» خبری در میان نیست.

 

۱۷

·    چرا که انقلاب، تسریع خارق العاده روندی طولانی است.

 

۱۸

·    از سنت خیال آلود یهودی ـ مسیحی که بنا بر روایات گوناگون، به انتظارات شورانگیز رستاخیزی میدان باز می کرد و در انقلاب روسیه شایع بود، در انقلاب چین خبری نیست!

 

ادامه دارد.