فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تکنیک (فن) (۱)

 

 

پروفسور دکتر کلاوس دیتر ووستنک

برگردان

شین میم شین

       

۱

·      تکنیک (فن) به کلیه چیزهای مادی مصنوعی اطلاق می شود که انسان در کرد و کار هدفمند خود برای «تغییر هدفمند پیش اندیشیده» اشیاء مورد استفاده قرار می دهد.

 

۲

·      انسان برای این کار، خواص معینی از آن چیزها را، یعنی تأثیرات مادی قانونمند طبق نقشه ترکیب شده و در شیوه تأثیرگذاری، سازمان یافته آنها را با پیش اندیشی کم و بیش آگاهانه و برنامه ریزی شده، به مثابه «وسیله قدرت»، به مثابه تقویت و تکمیل توانائی های محدود اعضای طبیعی خویش مورد استفاده قرار می دهد.

 

۳

·      تکنیک ـ بدین طریق ـ شالوده مادی تعیین کننده ای برای ارتقای راندمان کار است.

 

۴

·      انسان ها به کمک تکنیک از حد و مرز حیاتی ـ طبیعی جهان عضوی خود پا فراتر می نهند، طبیعت را گام به گام زیر سلطه خویش قرار می دهند و اگر مالکیت خصوصی بر وسایل تولید را لغو کنند و سوسیالیسم و کمونیسم را توسعه دهند، «جذب و دفع خود با طبیعت را به طور راسیونال (عقلائی) تنظیم می کنند، تحت کنترل اجتماعی (همبودین) خویش در می آورند، به جای غلام حلقه به گوش طبیعت ـ به مثابه نیروی کور ـ شدن، جذب و دفع خود با طبیعت را با صرف کمترین نیرو و تحت مناسب ترین شرایط منطبق با طبیعت انسانی و تحت مطلوب ترین شرایط به انجام می رسانند.»

·      (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۵، ص ۸۲۸ )

 

۵

·      تکنیک فراورده و محصول روند کار است.

·      حتی اگر در خارج از تولید، به عنوان مثلا تکنیک پزشکی، تکنیک هنری، تکنیک ورزشی و یا نظامی مورد استفاده قرار گیرد.

 

۶

·      تکنیک از همان آغاز و ماهیتا فقط به مثابه وسیله کار و به عبارت دقیقتر، به مثابه ابزار تولید پا به عرصه وجود می نهد.

 

۷

·      بنا بر این تعریف فونکسیونال (کارکردی)، کالاهای فنی مصرفی، کالاهای نیمساخته و غیره هنوز تکنیک تلقی نمی شوند.

 

۸

·      چنین چیزهائی تنها به لحاظ منشاء و ساخت، طبیعت مصنوعی و فنی دارند.

·      البته به مثابه فراورده و محصول کار و نه به مثابه وسیله کار.

 

۹

·      روش های کرد و کار مادی (مثلا تکنولوژی، کارهای هنری بر روی مواد و غیره) به مثابه روندهای رئال تأثیرگذاری مادی بر اوبژکت کرد و کار با خواص تکنیک منطبق با خویش، پیوند ناگسستنی دارند و به عبارت دقیقتر در تأثیرات متقابل داخلی و خارجی آنها تجسم می یابند.

 

۱۰

·      آنها ـ از این رو ـ جزو تکنیک محسوب می شوند.

 

۱۱

·      اما تئوری های این روش ها (مثلا علم تکنولوژی) و ابزارهای فنی (مثلا علوم فنی) ـ برعکس ـ تکنیک تلقی نمی شوند.

 

ادامه دارد.