فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تله ئولوژی (هدف گزاری، تعیین هدف) (۱)

 

 پروفسور دکتر گونتر کروبر

پروفسور دکتر یوهانا شرام

برگردان

شین میم شین

 

    کریستیان ولف

(۱۶۷۹ ـ ۱۷۵۴)

عالم یونیورسال

ریاضی دان

 فیلسوف آلمانی

همراه با لایب نیتس و کانت مهمترین نماینده روشنگری

نماینده حقوق طبیعی

بنیانگذار بسیاری از مفاهیم مهم

 (شعور، معنی، درخود، دقت)

مؤثر در قانونگزاری پروس

مؤلف آثار بیشمار

 

۱

·      تله ئولوژی یک واژه یونانی است.

 

۲

·      تله ئولوژی نامی است که کریستیان ولف به آموزه (تعلیمات) فراگیر، فکری، ایده ای و بالاخره الهی هدفگذاری برای هرحرکت و هر توسعه  در جهان داده است. 

 

۳

·      تله ئولوژی آموزه ای ایدئالیستی است که نمودهای انطباق، هدفخوانی و آماجگرائی سیستم های آلی را به طرز آنتروپومورفی (انسان واره) جامه عرفان می پوشاند.

 

۴

·      تله ئولوژی به هدفگزاری فکری از قبل مقدر برای چیزها، روندها، سیستم ها و غیره جهان مادی اعتقاد دارد و لذا ساختار و توسعه  واقعیت را نه به طور علی (با تکیه بر دیالک تیک علت و معلول. مترجم)، بلکه به طور غائی، به مثابه نتیجه مشیت ایده هدفگزار غیرمادی می داند.

 

۵

·      تله ئولوژی به طور اوبژکتیو (عینی) توجیه کننده جهان بینی مذهبی است.

 

۶

·      تله ئولوژی در فرم های اصلی بیشمار زیر خود نمائی می کند:

 

الف

تله ئولوژی ماورای تجربی (ترانسندنت)

 

·       تله ئولوژی ترانسندنت، هدفخوانی همه حوادث جهان مادی را ناشی از قوه غیرمادی مؤثر از «خارج» می داند.

 

۱

تله ئولوژی ماورای تجربی در فلسفه  آناکساگوراس و هراکلیت

 

آناکساگوراس

(۴۹۹ ـ ۴۲۸  ق. م.)

از ریاضی دانان و فلاسفه ماقبل سقراطی

مبلغ روشنگری ایونی در آتن

 

·      آناکساگوراس و هراکلیت نظام و هدفخوانی جهان را ثمره عمل یک قوه جهانی (نوس، لوگوس)  می دانند.

 

(نوس، در آثار آناکساگوراس به معنی اصل تنظیمگر جهان به کار می رود که ضمنا اولین تبیین فلسفی ـ ماتریالیستی قانونمندی عام حوادث جهان بوده است.

مترجم)

 

۲

تله ئولوژی ماورای تجربی در فلسفه  سقراط

 

·      سقراط خدا را عالی ترین کارگردان و خرد جهانی می داند که هدفخوانی جهان را تعیین کرده است.

 

۳

تله ئولوژی ماورای تجربی در فلسفه  افلاطون

 

افلاطون

 (۴۴۷ ـ ۳۴۷ ق. م.)

فیلسوف یونان باستان

 از شاگردان سقراط

 

·      به نظر افلاطون ایده های ماورای جهانی، قوای هدفگزارند و همه چیزها به سوی ایده های خاص خود روانند و همه چیزها تجلی نارسای  ایده های خاص خویش اند و همه چیزها ـ به خصوص ـ به سوی عالی ترین ایده، یعنی نیکی روانند.

 

۴

تله ئولوژی ماورای تجربی در تئولوژی  مسیحیت

 

·      در تئولوژی (فقه) مسیحیت، خدا به مثابه عالی ترین و یگانه ترین هدفگزار برای همه حوادث تلقی می شود و هدفخوانی همه چیزها ناشی از خرد کلی الهی دانسته می شود.

 

ادامه دارد.