دایرة المعارف روشنگری: فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تله ئولوژی (هدف گزاری، تعیین هدف) (۶)

۱۴۰۲ آبان ۲۶, جمعه

فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تله ئولوژی (هدف گزاری، تعیین هدف) (۶)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

پروفسور دکتر یوهانا شرام

برگردان

شین میم شین

تله ئولوژی در علوم طبیعی (علم الاشیاء)

· نظریات تله ئولوژیکی نه تنها در فلسفه، بلکه همچنین در علوم طبیعی و به ویژه در علوم مربوط به طبیعت آلی (ارگانیک) نقش بزرگی بازی می کنند.

· مشخصه علوم طبیعی در قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی عبارت از این است که آن به «عالی ترین اندیشه عام، که هدفخوانی پدیده های طبیعی بود، روی می آورد.»

· (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۰، ص ۳۱۵)

· لینه که نماینده تله ئولوژی ماورای تجربی (ترانسندنت) بوده، اعلام می دارد که «تعداد انواع به همان اندازه است که خالق خردمند در آغاز خلق کرده است.»

· (لینه، «انواع گیاهان»)

جان باپتیست لامارک

(۱۷۴۴ ـ ۱۸۲۹)

گیاه شناس و جانورشناس بزرگ فرانسوی

بانی مفهوم بیولوژی

نماینده تئوری تکامل

· حتی خود لامارک به پیروی از لایب نیتس سمت عمومی روند تکامل را بر بنیان نظام طبیعی مقرر از سوی خالق توضیح می دهد.

· اما همزمان برای «آماج های درونی» به صورت فاکتورهای روانی، مثل غرایز، آرزوها و غیره در تکامل ارگانیسم حیوانات عالی تر، نقش بزرگی قائل می شود.

· امروزه تله ئولوژی در عرصه بیولوژی قاطع ترین نمایندگان خود را در نئوویتالیسم دارد که بر مبنای انتله شی ارسطوئی به اصل فکری فرم ساز، به نیروی آماجگرا اعتقاد دارد که در اندام ها (ارگانیسم ها) در کار است و در طبیعت جامد کاره ای نیست.

· (دریش، فایرآبند، کنراد ـ مارتیوس)

· مراجعه کنید به ویتالیسم

ویتالیسم

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/4899

· نظریات تله ئولوژیکی امروزه ضمنا در علم تاریخ، اتیک (اخلاق) و استه تیک بورژوائی نیز نمایندگی می شوند.

· مراجعه کنید به اتیک، اخلاق، استه تیک