دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (208)

اثری از مجید افسر 

پروفسور دکتر هانس هاینتس هولتس   

فصل ششم

متافیزیک

برگردان شین میم شین

بخش دهم

اقدامات بورژوائی در زمینه نوسازی متافیزیک:

ژان پل سارتر

مارتین هایدگر

ارنست بلوخ

·        تخریب متافیزیک (و به عبارت دیگر خود خراب سازی متافیزیک) از وضع ایده ئولوژیکی طبقه بورژوازی سرچشمه می گرفت.

·        طبقه بورژوازی قادر به اجرای برنامه ترقی طلبانه مرحله قهرمانی خود نبود و مجبور به صرفنظر از طرح مبتنی بر وحدت تاریخ جهانی بود و پیشرفت علوم منفرد را برای روند انباشت سرمایه به خدمت می گرفت.

1

·        اما علیرغم آن، صرفنظر از فلسفه ی قانع کننده ای که درک انسان ها از زندگی را سازمان دهد، به هیچ وجه من الوجوه، به نفع بورژوازی نبود.

·        چون در غیاب چنین فلسفه ای بورژوازی نمی توانست به حفظ سرکردگی (هژمونی) خود بر مجموعه جامعه و به عرضه مدل قابل اعتمادی در رابطه با سمتگیری جهانی نایل آید. 

2

·        از این رو، مشخصه اصلی فلسفه بورژوائی در قرن بیستم عبارت است از نیاز مبرم به متافیزیک و همزمان، ناتوانی از بر آورده سازی معنامند و مثبت این نیاز.

·        (هانس هاینتس هولتس، «آلمان فدرال پس از 1945، دفاع از ایزولاسیون»، دفاتر سیاسی آلمانی و بین المللی، 1979، ص 1255، ص 1373)

3

·        این نیاز پس از انقلاب اکتبر محسوس تر می شود.

·        چون پس از پیروزی انقلاب اکتبر، جلوگیری از نفوذ سوسیالیسم علمی در روند تشکیل جهان بینی و در پیشاهنگ کارگری امکان ناپذیر می گردد.

·        مهم تر از آن، اینکه سوسیالیسم علمی به مثابه تئوری رهنمای عمل جنبش جهانی ـ تاریخی پیروزمند تقویت می شود و تحکیم می یابد.

·        آن سان که حتی خطر آن می رود که میراث کلاسیک بورژوائی را تقبل کند و توسعه دهد.

4

·        در این شرایط است که مواضع نظری ئی پا به صحنه می گذارند که نفوذ ایده ئولوژی بورژوائی را با تکانه هائی از فلسفه مارکسیستی منعکس می سازند و یا خود به نطفه های این نفوذ مبدل می شوند.

5

 گئورگ لوکاچ (1885 ـ 1971)

فیلسوف، منتقد ادبی مجارستانی

آثار او:

تاریخ و شعور طبقاتی

روح و فرم

تئوری رمان

اگزیستانسیالیسم و مارکسیسم

تخریب خرد

اونتولوژی و مارکس

استه تیک

·        متنفذترین اثر از این نوع، اثر گئورگ لوکاچ تحت عنوان «تاریخ و شعور طبقاتی» (در سال 1923) بوده است که علیرغم (و یا احتمالا به دلیل) داشتن جنبه های ایدئالیستی هگلی ساز متعدد، تأثیر عظیمی بر فلسفه بورژوائی می نهد و آن را به چالش مستقیم با ماتریالیسم تاریخ وامی دارد.

·        (مراجعه کنید به اروایلر، «لوکاچ»، 1978

·        دلاوگا، «ایده ئولوژی به مثابه اوتوپی»، 1977)

6

 ماکس هورکهایمر (1895 ـ 1973)

فیلسوف اجتماعی آلمانی

رئیس مکتب فرانکفورت

آثار:

دیالک تیک روشنگری (با آدورنو)

انتقاد از خرد ابزاری

تئوری سنتی و انتقادی

·        پذیرش مارکسیسم از سوی مکتب فرانکفورت و بویژه در آثار ماکس هورکهایمر، اگرچه با درک بورژوائی از آن صورت می گیرد، ولی حاکی از این نیاز بوده است. 

7

 بنه دتو کروسه (کروتسه) (1866 ـ 1952)

فیلسوف ایدئالیست، هومانیست، مورخ، سیاستمدار، 

مورخ هنری ایتالیائی

مؤلف آثار متعدد

·        اهمیت چالش با مارکسیسم برای ایده ئولوژی بورژوائی را می توان در اثر بنه دتو کروسه بوضوح دید، که برای ایدئالیسم بورژوائی، فونکسیون راهنما قائل می شود. 

ادامه دارد.