سیری در شعر «عصیان بندگی» از فروغ فرخزاد (49)

فروغ فرخزاد

(1313 ـ 1345)

(1934 ـ 1966)

عصیان 

(۱۳۳۶)  

تحلیلی از شین میم شین

خشم کن، اما ز فریادم مپرهیزان

من که فردا خاک خواهم شد، چه پرهیزی

خوب می دانم سرانجامم چه خواهد بود

تو گرسنه، من خدایا، صید ناچیزی

·        معنی تحت اللفظی:

·        خشمگین بشو، ولی مرا از کشیدن فریاد منع مکن.

·        من که فردا خاک خواهم شد، چرا باید حتی از کشیدن فریاد پرهیز کنم.

·        من از عاقبت خویشتن با خبرم.

·        چون تو گرسنه ای و من صید تو هستم.

1

خشم کن، اما ز فریادم مپرهیزان

من که فردا خاک خواهم شد، چه پرهیزی

خوب می دانم سرانجامم چه خواهد بود

تو گرسنه، من خدایا، صید ناچیزی

·        فروغ جوان در ین دو بیت رابطه انسان و خدا را تشریح می کند:

·        می توان گفت که فروغ دیالک تیک فراز و فرود را به شکل دیالک تیک خدا و انسان و سپس به شکل دیالک تیک صیاد و صید بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن فراز (خدا، صیاد) می داند.

2

·        خدا انعکاس آسمانی ـ انتزاعی طبقه حاکمه است.

·        خدا انعکاس آسمانی ـ انتزاعی  اشرافیت بنده دار و فئودال و بورژوازی است.

·        همین رابطه صیاد و صید میان طبقه حاکمه و توده های مولد و زحمتکش نیز برقرار است.

·        ایراد بینشی فروغ جوان اما در تعیین نقش تعیین کننده در این دیالک تیک خدا و انسان است.

·        نقش تعیین کننده در دیالک تیک طبقه حاکمه و توده نه از آن  طبقه حاکمه (خدای انتزاعی)، بلکه از آن توده مولد و زحمتکش است که خالق واقعی همه چیز جامعه و جهان است.  

تو گرسنه، دوزخ آنجا کام بگشوده

مارهای زهرآگین تکدرختانش

از دم آنها فضاها تیره و مسموم

آب چرکینی شراب تلخ و سوزانش

·        معنی تحت اللفظی:

·        تو گرسنه ای و دوزخ تو با مارهای زهراگین درختان منفردش دهان گشوده است.

·        از نفس مارها هوا تیره و مسموم شده است.

·        به جای آب در دوزخ تو چیزی جز شراب تلخ و سوزان وجود ندارد.

·        فروغ در این دو بیت، به توصیف دوزخ می پردازد.

·        فروغ جوان اینهمه اطلاعات فقهی (تئولوژیکی) را احتمالا در خانواده کسب کرده است.

·        آنچه در قرآن راجع به دوزخ سرهم بندی شده، احتمالا انعکاس آسمانی ـ انتزاعی دوزخ زمینی بوده است.

·        دوزخ وحشت انگیز اشرافیت بنده دار و فئودال بی رحم و قسی القلب بوده است.

·        فقط باید تصورش را کرد که علی امیرالمؤمنین در یک شب هزار نفر انسان دگراندیش آزاد را گردن می زند تا ایده ئولوژی نظام برده داری را و بعد خود نظام برده داری را تحمیل و تحکیم کند.

·        در قرن بیستم هیتلر و باند جنایتکار فاشیسم و نازیسم 6 میلیون انسان را در داخل آلمان به دلایل واهی خاکستر می کنند و بیش از 70 میلیون نفر را در کشورهای دیگر طعمه آتش می سازند.

·        دوزخ زمینی دست کمی از دوزخ الهی موعود ندارد.

در پس دیوارهایی سخت پا برجا

هاویه ـ آن آخرین گودال آتش ها ـ

خویش را گسترده تا ناگه فرا گیرد

جسم های خاکی و بی حاصل ما را

(هاویه طبقه زیرین جهنم هفت طبقه)

(فرهنگ واژگان فارسی)

·        معنی تحت اللفظی:

·        در آنسوی دیوارهای مستحکم، هاویه دهان آتشینش را باز کرده، تا اندام های خاکی و بی حاصل ما را ببلعد.  

·        این هم شمه ای دیگر راجع به دوزخ الهی است که انعکاس آسمانی ـ انتزاعی دوزخ زمینی است.

·        میلیتاریسم ژاپن بنا بر خاطرات ژنرال های پیر دهها هزار کودک چینی را پس از تجاوز جنسی بطور دسته جمعی به رگبار می بندد و در هاویه عمیقی چال می کند.

·        خاوران جمهوری اجامر و اراذل و اوباش اسلامی هم چیزی از هاویه کمتر ندارد.

·        هم اکنون نیز در پس دیوارهای اوین و کهریزک و غیره همین دوزخ خدایان زمینی شعله ور است و اندام فرزندان خلق را خرد می کند و می بلعد.

·        تاریخ جامعه طبقاتی تاریخ تجربه همین عذاب الیم بوده است.

ادامه دارد.