تئوری شناخت (10)

پروفسور دکتر الفرد کوزینگ

برگردان شین میم شین

 گوتفرید ویلهلم لایب نیتس (1646 ـ 1716)

فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان، دیپلومات، فیزیکدان، مورخ، سیاستمدار، کتاب شناس و دکتر در حقوق دنیوی و اخروی (کلیسائی)   

ایدئالیست عینی

روح یونیورسال زمانه خویش

·        لایب نیتس نیز موضع راسیونالیسم ایدئالیستی داشت.

1

·        او کتاب مفصلی تحت عنوان «بحثی نو راجع به فهم انسانی» نوشت و به انتقاد از کتاب جان لاک تحت عنوان «راجع به فهم انسانی» پرداخت و به ایرادات جان لاک در رابطه با درک راسیونالیستی شناخت پاسخ داد.

2

·        لایب نیتس در رابطه با حکم پراگماتیکی جان لاک که «هیچ چیز در فهم یافت نمی شود که قبلا در حواس نبوده باشد» نوشت که این جمله باید به شرح زیر تکمیل شود:

·        «هیچ چیز در فهم یافت نمی شود که قبلا در حواس نبوده باشد»، به استثنای خود فهم.

·        (لایب نیتس، «بحثی نو راجع به فهم انسانی»، II، 2 ، 2)

الف

·        به نظر لایب نیتس، فهم حاوی اصولی است که مستقل از تجربه اند.

ب

·        فهم ضمنا حاوی امکاناتی است که حقایق ضرور از آنها توسعه می یابند.

·        (لایب نیتس، «بحثی نو راجع به فهم انسانی»، II، 21)

ت

·        اینها اما بر خلاف نظر دکارت، مادرزاد نیستند، بلکه مادر زاد بالقوه اند. 

3

  

·        در نظریه دکارت، خدا می بایستی در هر عمل معرفتی وارد عمل شود و انطباق جسم و روح را برقرار سازد.

·        بنظر لایب نیتس اما خدا هم میان چیزها و هم میان جسم و روح «هارمونی از قبل تثبیت شده» برقرار کرده و لذا آنها مثل ساعت هائی که همواره مثل هم کار می کنند، از انطباق همیشگی برخوردارند.

·        (لایب نیتس، «بحثی نو راجع به فهم انسانی»، IV، 11)

ادامه دارد