خود آموز خود اندیشی (۱۰۸۸)

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۳ ـ ۸۴)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

مرا توبه فرمائی، ای خود پرست

تو را توبه ز این گفتن اولی تر است

معنی تحت اللفظی:

عاشق صادق به ناصح گفت:

ای خودپرست که به من توبه از عشق را توصیه می کنی،

خودت باید از بیان این سخن توبه کنی.

 

ز مهربانی جانان طمع مبر حافظ

که نقش جور و نشان ستم نخواهد ماند.

معنی تحت اللفظی:

حافظ از مهربانی جانان نومید نشو.

برای اینکه نه از جفا نقشی خواهد ماند و نه از ستم نشانی.

 

حافظ در این بیت غزل،

دیالک تیک فرم و محتوا

را

به شکل دوئآلیسم نقش و جور و دوئالیسم نشان و ستم بسط و تعمیم می دهد و تخریب می کند.

در نتیجه دیالک تیک فرم و محتوا و دوئالیسم نقش و جور و دوئالیسم نشان و ستم فرو می پاشند و ناپدید می شوند.

 

اول باید به توده مولد و زحمتکش سماجت در برابر بی مهری جانان را آموخت.

آنها هرگز نباید به بهانه جور و ستم از جانان طمع ببرند و روی برگردانند.

آنها باید به جود و ستم خو کنند.

عشق به جانان باید بی توقع و بی انتظار و عاری از قدردانی باشد.

بعد که زهر ایدئولوژیکی کارگر افتاد، می توان واژه «جانان»  را با واژه «سلطان اویس» و یا هر سلطان و خان و خونریز دیگر جایگزین ساخت:

 

من از جان بنده سلطان اویسم

اگرچه یادش از چاکر نباشد.

 

ادامه دارد.