کنون ای خردمند وصف خرد
بدین جایگه گفتن اندر خورد
کنون تا چه داری بیار از خرد
که گوش نیوشنده ز او بر خورد
خرد بهتر از هر چه ایزد بداد
ستایش خرد را به از راه داد
خرد رهنمای و خرد دلگشای
خرد دست گیرد به هر دو سرای
معنی تحت اللفظی:
خرد از همه نعمات هستی (الهی) بهتر است.
خرد گرایی و خرد ستایی بهتر از داد گرایی و داد گری است.
خرد هم رهنما ست و هم دلگشا.
خرد یار و یاور بشر در عالم مادی و عالم فکری است.
۱
خرد بهتر از هر چه ایزد بداد
فردوسی
را
می توان نماینده کلاسیک راسیونالیسم (خردگرایی) در ایران دانست.
فردوسی
خرد را بهترین نعمت هستی (الهی) می داند.
۲
ستایش خرد را به از راه داد
فردوسی
خردگرایی
را
بهتر از یکی دیگر از نعمات هستی (الهی) که دادگرایی (عدالت پرستی) و دادخواهی (عدالت طلبی) است، می داند.
جوانشیر
شاهنامه را «حماسه داد» نامیده است
و
پژوهشی در این زمینه منتشر کرده است
که ما مورد ویرایش و تأمل قرار داده ایم:
مراجعه کنید
به
سیری در حماسه داد
اثری از فرج الله میزانی (جوانشیر)
تحلیلی
از
شین میم شین
دیالک تیک ها و یا دوئالیسم های بیشماری در رابطه با مفهوم داد را مدیون فردوسی هستیم:
دیالک تیک و یا دوئالیسم داد و بیداد
دادگر و بیدادگر
دادجو و بیدادجو
دادخواه و بیداد خواه
دادگستر و بیدادگستر
و
غیره.
فردوسی خرد را برتر از داد و خردگرایی را برتر از دادگرایی می داند.
راستی چرا و به چه دلیل؟
۳
خرد رهنمای و خرد دلگشای
فردوسی در این بیت شعرش به سؤال ما جواب می دهد:
فونکسیون خرد
دیالک تیکی از رهنمایی و دلگشایی است.
یعنی
این خرد است که بشر را به دادگرایی رهنمون می شود.
به همین دلیل خردگرایی برتر و بهتر از دادگرایی است.
یعنی
در دیالک تیک خردگرایی و دادگرایی، نقش تعیین کننده از ان خردگرایی است.
یعنی
خردگرایی مقدم بر دادگرایی است.
یعنی
پیش شرط دادگرایی و دادگری، خردگرایی است.
یعنی
خر و خردستیز نمی توانند دادگرا و دادگر باشند.
خرد
نه تنها سدهای سدید را از جلوی کاروان پیشرفت جامعتی برمی دارد،
بلکه علاوه بر آن،
سدهای روحی و روانی را از جلوی روندهای روحی و روانی برمی دارد.
این نظر درست فردوسی،
بدان معنی است که خردگرایی به دلگشایی و خردستیزی به دلگرفتگی و اختلالات روحی و روانی منجر می شود.
حق با فردوسی است:
همه خردستیزان معروف از نیچه تا هیتلر
روانی و خودستیز و جامعه ستیز بوده اند.
چه بسا به خودکشی و همنوع کشی مبادرت ورزیده اند.
۴
خرد دست گیرد به هر دو سرای
فونکسیون دیگر خرد
دستگیری از بشر هم در دنیای مادی است و هم در عالم فکری.
یعنی
خردگرایی
به دیالک تیکی از درستکاری مادی و درستکاری فکری (بهکاری و به اندیشی) منجر می شود.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر