خود آموز خود اندیشی (۱۰۹۱)

  

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۳ ـ ۸۴)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

  

عاشق در مکتب سعدی و حافظ هرگز نباید انسانی آبرومند باشد.

 

آبرو و شخصیت و فردیت و خودمختاری با عشق کذائی در تضاد آشکار قرار دارند و قبل از همه، باید فدا شوند:

 

حافظ

بذل جاه و مال و ترک نام و ننگ

در طریق عشق، اول منزل است.

معنی تحت اللفظی:

صرفنظر از مقام و منصب و ملک و مال و بی اعتنایی به ننگ و نام

اولین منزل در راه عشق است.

 

حافظ در این بیت غزل،

از صرفنظر به پست و مقام و ننگ و نام معیاری برای عشق  می سازد.

 

عاشق در قاموس حافظ کسی است که قید همه چیز مادی و ارزشی ـ اعتباری را بزند.

 

هسته رئالیستی و راسیونالیستی این بیت غزل خواجه

تبعید عقل در اثر سلطه غریزه از اندام عاشق است.

غریزه قدر قدرت (عشق) چنان فرد را از نعمت عقل محروم می سازد که قید پست و مقام و نام و ننگ را می زند.

یعنی به شخصی بی همه چیز مادی و اخلاقی و شخصیتی تنزل می یابد.

 

ادامه دارد.