سیری در گلستان سعدی (22)

شین میم شین   

(گلستان سعدی. دیباچه)

 کتاب گلستانی بشاید تصنیف کردن که باد خزان را بر ورق او دست تطاول نباشد و گردش زمان، عیش ربیع او را به طیش خریف مبدل نکند.

·        معنی تحت اللفظی:

·        کتابی ـ بسان گلستانی ـ باید تألیف شود، کتابی که اوراق آن از گزند باد خزان در امان باشند و نشاط و شادی بهاری آن از گردش زمان به خفت و خواری پاییری مبدل نشود.

·        این «پیشتصور» سعدی از دومین اثر او موسوم به «گلستان» است.

·        سعدی البته به احتمال قوی پس از اتمام گلستان این مقدمه را بر آن می افزاید.

·        معروف است که شاعران دروغگویان بی نظیری اند و این صفت در مورد شیخ شیراز نیز مصداق دارد:

1

·        کسی که خود را در همین مقدمه، خاک پستی تلقی می کرد که فقط ببرکت همنشینی با گل های خوشبوی دربار، رنگ و بو گرفته و دار و ندار فکری و فرهنگی خود را مدیون نظر مثبت قلدر شیراز می دانست، بی کمترین اعتنا به ادعای پیشین خویش، از تألیف گلستانی فنا ناپذیر دم می زند.

2

·        وقتی از فروتنی کشکی فروشی فئودالی سخن می رود، منظور همین است.

·        طنز قضیه اما این است که هم در فروتنی کشکی فروشی قبلی و هم در خودخشنودی خارق العاده فعلی، حقیقتی افشاگر می تپد:

3

·        نه فروتنی کشکی فروشی قبلی مطلقا درست بوده، یعنی نه سعدی بی هنری بی فضل و کمال بوده و نه خودخشنودی فعلی ادعای قابل اثباتی است.

·        در جهان همیشه جنبان، گلستان مصون از باد خزان و گردش زمان یافت نمی شود.

·        در جامعه و جهان همه چیز از خرد و کلان، خصلت تاریخی دارد، یعنی پدید می آید، رشد می کند و زوال می یابد تا چیز نوتر و بهتری جای آن را بگیرد.

·        گلستان های همیشه همان و همه جا همان فقط در توهمات خودبینان خودستا وجود دارند.

·        یعنی فقط در عالم اوتوپی و خیال وجود دارند و نه در عالم علم و رئال.

ادامه دارد