سیستم (6)

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

پروفسور دکتر هانس لیبشر

برگردان شین میم شین

I

·        انواع خاص بیشماری از سیستم های مادی پویا وجود دارد که از نقطه نظرهای مختلف زیر قابل طبقه بندی اند:

 1

سیستم های باز و بسته

·        این یکی از طبقه بندی های مهم سیستم ها ست.

1

·        در سیستم بسته هر عنصر و یا زیرسیستم صرفا بر عناصر و زیرسیستم های همان سیستم تأثیر می گذارد و هر تأثیری که عنصری و یا زیرسیستمی بر می دارد، بوسیله عنصر و یا زیرسیستم همان سیستم اعمال می شود.

2

·        درهر سیستم باز همواره عناصر و زیرسیستم هائی وجود دارند که بر محیط تأثیر می گذارند و از محیط تأثیر می گیرند.

3

·        اینگونه عناصر سیستم های باز را عناصر جانبی سیستم می نامند.

4

·        مجموعه عناصر جانبی هر سیستم (باز) را «سطح خارجی» آن سیستم می نامند.

5

·        از این رو می توان گفت که سیستم های بسته فاقد «سطح خارجی» اند.

6

·        مفاهیم سیستم های باز و بسته نیز نسبی اند و صرفا بر مبنای فرم های معین پیوند عناصر با یکدیگر تعریف می شوند.

7

·        در سرتاسر کاینات سیستم مادی ئی وجود ندارد که از لحاظ کلیه پیوندهای عینی موجود سیستم بسته ای باشد.

8

·        به عبارت دیگر، هر سیستم مادی فقط بطور نسبی مجزا از محیط پیرامون خویش است و نه بطور مطلق.

9

·        با سیستم های نسبتا بسته آسانتر می توان کار کرد، تا با سیستم های باز.

10

·        از این رو ست که آزمایشگر هنگام انجام آزمایش، می کوشد تا روند آزمایشی خود را نسبت به محیط ایزوله کند.

11

·        او بدین طریق، سیستم بسته ای بوجود می آورد، هرچند که این امر فقط بطور تقریبی امکان پذیر است.

12

·        پژوهشگر نظری نیز می کوشد تا تعاریف سیستم علمی خود را چنان تدوین کند که حتی الامکان با سیستم های بسته سر و کار داشته باشد.

13

·        از این رو ست که حتی در فیزیک که در سطح بمراتب عالی تر توسعه قرار دارد، تئوری های مربوط به سیستم های باز نسبتا دیرتر تدوین شده اند.

14

 پریگوگین (1917 ـ 2003)

فیزکوشیمیست، فیلسوف روسی

برنده جایزه نوبل

موضوع پژوهش:

 ساختارهای دیسی پاتیو (مربوط به سیستم های غیرخطی)

خودسازماندهی

بی برگشتی

·        این امر هم در مورد کارهای پری گوگین راجع به ترمودینامیک سیستم های بازصادق است و هم درمورد بررسی های فون برتالانفی راجع به تعادل سیال در مسائل بیولوژیکی. (زیست شناسی)

II

·        مفهوم قرینه برای مفهوم سیستم عبارت است از محیط.

1

·        محیط هر سیستم معین موجود عبارت نیست از مجموعه سیستم ها و روابط میان سیستم های خارج از آن.

2

·        محیط هر سیستم معین فقط عبارت است از مجموعه سیستم ها و روابط میان این سیستم ها که بر سیستم مورد نظر تأثیراتی از آن نوع اعمال می کنند که میان عناصر سیستم و یا میان زیرسیستم های آن وجود دارند.

3

·        مثلا وقتی ما منظومه شمسی را بمثابه سیستم جاذبه در نظر می گیریم، آنگاه محیط آن نه منابعی از تشعشعات رادیوئی و امثالهم، بلکه فقط مجموعه ای از کلیه سیستم ها خواهد بود که قادرند تأثیرات جاذبه  بر منظومه شمسی اعمال کنند.

4

·        برخی اوقات، محیط سیستم معینی را کل کاینات فرض می کنند.

·        این امر اما به معضلات فلسفی منجر می شود.

5

·        بر طبق این نظر، سیستم و محیط در پیوند با هم قرار دهند و به این دلیل،  سیستمی را تشکیل می دهند.

·         

·        (می توان گفت که ما همواره با دیالک تیک سیستم و محیط از سوئی و با  دیالک تیک عنصر ـ ساختار ـ سیستم از سوی دیگر سر و کار داریم. مترجم)

6

·        تئوری خاص نسبیت ناگزیر به جفت هائی از سیستم ها ختم می شود که یکی محیط دیگری نیست و یا نمی تواند به محیط آن تعلق داشته باشد.

7

·        فرض کنیم که سیستم (1) نه در باصطلاح پیشمخروط سیستم (2) قرار دارد و نه در پسمخروط  آن.

الف

·        در این صورت سیستم (1) نمی تواند سیستم (2) را تحت تأثیر قرارد هد و یا تحت تأثیر آن قرار گیرد و لذا بنا بر نظریه فوق الذکر به محیط آن تعلق ندارد.

ب

·        حتی اگر فرض کنیم که پیشمخروط دو سیستم در آینده ای دور با هم تقاطع پیدا می کنند، می توان هم در نظر گرفت که در آن موقع یکی از دو سیستم دیگر وجود ندارد.

ادامه دارد