پروفسور دکتر مانفرد بور
برگردان
شین میم شین
فصل هفتم
اعلام فلسفی استقلال انسان
توسط ایمانوئل کانت
ایمانوئل کانت
(۱۷۲۴ ـ ۱۸۰۴)
برجسته ترین نماینده
فلسفه کلاسیک آلمان
پیشگفتار
قسمت سوم
۱
· مشخصه توسعه فلسفه کلاسیک بورژوایی ماقبل کانت، عبارت
بود از تشکیل، شکوفایی و تسلط فلسفه راسیونالیستی و فلسفه امپیریستی (خردگرایی و
تجربه گرایی)، که مهم ترین نمایندگانش به شرح زیر بوده اند:
الف
· دکارت
ب
· اسپینوزا
پ
· لایب نیتس
ت
· (ولف)
ث
· جان لاک
ج
· برکلی
ح
· هیوم
۲
· راسیونالیسم و امپیریسم، اگر به لحاظ فلسفی در نظر
گیریم، عمدتا مواد فکری ئی بوده اند که کانت در زمان خود با آنها روبرو شد و فلسفه
خود را به آندو پیوند زد.
۳
· این حقیقت امر آشکار، اما بدان معنی نیست که
کانت، تفکر راسیونالیستی و امپیریستی پیشینیان خود را «وحدت بخشیده» و «ترکیب
بزرگی» از جمعبندی آندو پدید آورده است.
۴
· این نظر که در کلیه ادبیات متأثر از
نئوکانتیانیسم و ادبیات وابسته به آن، یافت می شود، پیشداوری ئی بیش نیست.
۵
· برای اینکه پیوند کانت با مواد فکری موجود از
قبل، به معنی قبول هم این و هم آن تفاوت ها و تضادهای فلسفه راسیونالیستی و
امپیریستی نبوده است.
۶
· مقولات کانت، اگرچه راسیونال (عقلی) اند.
· اما راسیونالیستی نیست.
۷
· و پیوندی که کانت، میان مقولات (فهم) و تجربه
(حسیت) برقرار می سازد، اگرچه امپیریکی (تجربی) است.
· اما امپیریستی نیست.
۸
· شکی نیست که کانت، هر از گاهی خود را وحدت
بخشنده راسیونالیسم و امپیریسم قلمداد کرده است.
· (کانت، «نقد خرد محض» و «کلیات»، جلد ۶۷ ص ۸۸۴)
۹
· و شکی هم نیست که در فلسفه کانت، هم مواد فکری
راسیونالیستی هست و هم مواد فکری امپیریستی.
۱۰
· جملات معینی از اثر کانت تحت عنوان «نقد خرد
محض»، به معنی مورد نظر امپیریسم فرمولبندی شده اند:
· «شکی نیست که همه شناخت ما با تجربه شروع می
شود.
· برای اینکه اجرای لیاقت معرفتی ما به چه وسیله
دیگری می توانست بیدار شود؟»
· (کانت، «نقد خرد محض»، ص ۱)
۱۱
· و یا «کل تفکر ما، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، باید نهایتا بر مشاهده، یعنی حسیت مبتنی باشد.
· برای اینکه جز این موضوعی در اختیار نداریم.»
· (کانت، «نقد خرد محض»، ص ۳۳)
۱۲
· ضمنا جملاتی هم می توان از کانت پیدا کرد که به
معنی مورد نظر راسیونالیسم فرمولبندی شده اند.
۱۳
· اما علیرغم آن، نمی توان از وحدت بخشی و یا
ترکیب راسیونالیسم با امپیریسم توسط کانت دم زد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر