علت (1)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان

شین میم شین

1

·        علت به واقعیت امری اطلاق می شود که در چارچوب پیوند علی (علت و معلولی)  معینی، واقعیت امر دیگری به نام معلول را ضرورتا پدید می آورد.

2

·        تلاش انسان برای کشف منشاء و یا علت اولیه (شیئ آغازین) پدیده های طبیعی پیرامون خویش از همان آغاز تاریخ همراه او بوده است.

3

·        انسان جامعه اولیه، علت پدیده ها را در قوای ماورای طبیعی می جست.

4

·        مفهوم علت برای اولین بار در فلسفه یونان باستان موضوع بررسی فلسفی وسیع قرار گرفت.

1

علت در فلسفه ارسطو

·        نظریه ارسطو در باره علت، بلحاظ تاریخی ـ فلسفی از اهمیت زیادی برخوردار است. 

 

·        ارسطو به چهار دسته از علل اشاره دارد:

1

·        علت مادی

2

·        علت صوری (علت فرمال)

 3

·        علت مؤثر

4

·        علت غائی   

2

·        بنظر ارسطو، علت مادی و علت صوری تعیین کننده وجود اشیاء هستند:

الف

·        فرم در مواد فرم نیافته (بی فرم)، بی حرکت و بی جنبش و بی کیفیت (یعنی ماده از نظر ارسطو) نفوذ می کند و آن را به چیزی مشخص و واقعی مبدل می سازد.

·        به نظر ارسطو، علت مادی به سنگی می ماند که مجسمه ساز روی آن کار می کند.

ب

·        علت فرمال و صوری اما به هنر مجسمه ساز می ماند، هنری که در ماده فاقد کیفیت نفوذ می کند و آن را به مجسمه ای مبدل می سازد.

3

·        علت مؤثر و علت غائی اما برعکس، به «شدن» اشیاء مربوط می شوند.

4

·        علت مؤثر به تلنگر خارجی می ماند که موجب حرکت اجسام می شود و علت غائی، قصد و نیتی است که با آن چیزی بوجود آورده می شود و کردوکار معینی جامه عمل می پوشد و ....

5

مثال

الف

·        پدر، علت مؤثر  کودک است.

ب

·        تندرستی، علت غائی ورزش.

·        (ارسطو : متافیزیک الف 1013 ، 24  تا الف 1014 ، 25)

ادامه دارد.