متا تحلیلی بر تحلیل احمد قاسمی از شعر نادر نادرپور (1)

 مجله دنیا (سال 1340)

سرچشمه صفحه فیسبوک

 راه توده

ویرایش و تحلیل از

یدالله سلطان پور 

نادر نادرپور

شاعر زمانه خود بود؟

زنده یاد  احمد قاسمی

 از اعضای برجسته رهبری حزب توده ایران بود.

پس از ترور ناتمام شاه در 15 بهمن 1327 که بهانه حکومت برای اعلام ممنوع شدن فعالیت حزب توده ایران بود، زندانی شد

و در جریان فرار رهبری حزب از زندان،

او نیز در جمع آنها از زندان گریخت

و اندک زمانی پس از آن،

بدلیل پیگرد پلیسی و تصویب حزب از ایران خارج شد.

·        ما قبل از بررسی «تحلیل» احمد قاسمی از شعر نادر نادرپور، نظری بر معرفی او توسط علامه راه «توده» می اندازیم:

1

نادر نادرپور

شاعر زمانه خود بود؟

·        منظور علامه راه «توده» از این سؤال چیست؟

·        مگر می توان شاعر زمانه خود نبود؟

·        مگر می توان در قرن بیستم زیست و شاعر مثلا چند قرن قبل از میلاد بود و یا چند قرن پس از قرن بیستم بود؟

·        ضمنا منظور علامه از مفهوم «زمانه» چیست؟

2

نادر نادرپور

شاعر زمانه خود بود؟

·        از دو حالت قصه خالی نیست:

·        یا منظور علامه از مفهوم زمانه، دوران تاریخی است و یا مقوله فلسفی زمان است.

الف

·        اگر منظور او دوران تاریخی است باید پرسید، مگر می توان در دوران تاریخی معینی زیست و به فرامین عینی دوران تمکین نکرد و در گردونه دوران های تاریخی دیگر مثلا دوران برده داری سیر کرد و شعر سرود؟

ب

·        اگر منظور او از زمانه، زمان است.

·        باید پرسید مگر چیزی می تواند در ورای تریاد ماده ـ زمان ـ مکان معین وجود داشته باشد؟

3

 احمد قاسمی

 از اعضای برجسته رهبری حزب توده ایران بود.

پس از ترور ناتمام شاه در 15 بهمن 1327 که

 بهانه حکومت برای اعلام ممنوع شدن فعالیت حزب توده ایران بود،

زندانی شد و در جریان فرار رهبری حزب از زندان،

 او نیز در جمع آنها از زندان گریخت

و اندک زمانی پس از آن،

بدلیل پیگرد پلیسی و تصویب حزب از ایران خارج شد.

·        منظور علامه از مفهوم «ترور ناتمام» چیست؟

·        زبان فارسی که روزگاری ـ به قول قدما ـ قند و شکر بود، اکنون هنر و شق القمر شده است.

·        منظور علامه راه «توده» از ترور ناتمام، احتمالا ترور ناموفق است.

4

او در عین حضور در هیئت سیاسی حزب،

یکی از برجسته ترین نویسندگان حزب توده ایران نیز بود،

که علاوه بر تسلط بر مارکسیسم- لنینیسم،

بر امور هنری نیز بسیار سلطه داشت، که نمونه ای آن نقد شعر نادر پور است.

·        احمد قاسمی از دید هندوانه فروش راه «توده» هر آنچه را که خوبان ـ همه با هم ـ دارند، به تنهائی داشته است: 

الف

او در عین حضور در هیئت سیاسی حزب

·        احمد قاسمی در هیئت سیاسی حزب توده، حضور داشته است.

·        منظور از واژه حضور در هیئت سیاسی چیست؟

·        عیرانی  ها ـ اندک اندک ـ زبان شیرین فارسی را هم فراموش می کنند.

·        منظور حریف احتمالا عضویت احمد قاسمی در هیئت سیاسی حزب توده بوده است و نه حضور و غیاب او.

·        سؤال ناقابل اما این است که حضور و یا عضویت در هیئت سیاسی حزب توده و هر حزب دیگر مگر فضیلتی است؟

·        مگر اعضای رهبری همین راه «توده» و احزاب دیگر علامه اند؟

ب

او یکی از برجسته ترین نویسندگان حزب توده ایران نیز بود

·        دومین مشخصه احمد قاسمی نویسنده بودن او ست.

·        بهتر بود که حریف لیستی از آثار او عرضه کند تا خواننده به ادعای او اندکی ایمان بیاورد.

پ

او علاوه بر تسلط بر مارکسیسم- لنینیسم

·        حریف که از چشمه مارکسیسم ـ لنینیسم حتی لبی تر نکرده، مدعی تسلط احمد قاسمی بر مارکسیسم ـ لنینیسم است.

·        این همان حریفی است که بعدا از گرایش او به مائوئیسم و چپ روی او در زمان مصدق گزارش خواهد داد و این ادعای خود را پس خواهد گرفت و لغو خواهد کرد.

·        این آخر چه اعجوبه ای است که هم تسلط شگرف بر مارکسیسم ـ لنینیسم دارد و هم چپ روی می کند و به مائوئیسم می گرود؟

ت

او بر امور هنری نیز بسیار سلطه داشت،

که نمونه ای آن نقد شعر نادر پور است.

·        فضیلت دیگر احمد قاسمی تسلط او بر امور هنری بوده است.

·        منظور علامه از واژه «امور»، احتمالا مسائل هنری، تئوری هنر و استه تیک و غیره است.

·        صحت و سقم سلطه احمد قاسمی بر امور هنری را در روند تحلیل این «تحقیق» او از شعر نادرپور خواهیم دید.

5

با اطمینان می توان گفت که وی،

از جمله بنیانگذاران ادبیات و مشی نگارشی حزب توده ایران بود.

·        مشی نگارشی حزب توده از چه قرار است؟

6

جملات کوتاه و دقیق،

پرهیز از حاشیه پردازی و ساده نویسی.

·        مشی نگارشی حزب توده، حاوی چهار خصوصیت مهم است: 

الف

جملات کوتاه و دقیق  

·        گنجاندن اندیشه در جمله ای کوتاه و دقیق، محتاج تفکر عمیق و اصیل فلسفی است.

·        نمونه بارز این طرز تبیین، هگل (بویژه)  و مارکس و انگلس بوده اند.

·        غنای خارق العاده آثار هگل به همین دلیل است.

·        تنها متفکر فلسفی اندیش در حزب توده، محمد زهری و تا حدودی سیاوش کسرائی بوده است.

·        اشعار محمد زهری، اشعار فلسفی اند و به همین دلیل از غنای حیرت انگیزی برخوردارند.

·        احمد قاسمی ساده نویس بوده، ولی فلسفی اندیش نبوده است.

·        صحت و سقم نظر خود را در روند تحلیل همین «تحقیق» او خواهیم دید. 

ب

پرهیز از حاشیه پردازی  

·        ما از احمد قاسمی اثری به زبان ساده خوانده ایم که به مقایسه دو نوزاد در دو خانواده غنی و فقیر اختصاص دارد.

·        اثر ساده ای است برای توضیح دیالک تیک خاستگاه طبقاتی و اعتبار اجتماعی و حاوی نقدی بر اخلاق حاکم است.

·        فکر و ذکر احمد قاسمی در این اثر تشریح جاذبه ثروت است که امروزه با اصطلاح «ثروت آدم ها را سکسی می کند» در غرب امپریالیستی تبیین می یابد.

پ

ساده نویسی.

·        علامه راه «توده» اکنون هندوانه اول را که زیر بغل احمد قاسمی چپانده بود، برمی دارد و دور می اندازد:

·        کسی که قرار بود اندیشه اش را در جمله ای مختصر و موجز بگنجاند، همان کسی است که ساده می نویسد تا هر بیسوادی و یا کمسوادی بفهمد.

7

در سال های مهاجرت

 بر سر برخی موضع گیری های رهبری حزب در مهاجرت،

از اروپای شرقی به اروپای غربی کوچ کرد

و مدتی نیز شیفته مائوئیسم شد.

·        علامه راه «توده» همه فن حریف است و در تحریف حقایق تاریخی کم و کسری ندارد.

·        علامه با فوت و فن خاصی، نسبیت کت و کلفتی را وارد ماجرا می سازد و انشعاب احمد قاسمی و فروتن و غیره از حزب توده را ماستمالی می کند.

·        فرمولبندی حریف قابل تأمل است:

·        احمد قاسمی بزعم علامه راه «توده» «بر سر برخی موضع گیری های رهبری حزب در مهاجرت» از شرق سوسیالیستی به غرب امپریالیستی کوچ می کند.

·        ضمنا مدتی هم شیفته مائوئیسم می شود.

·        لامصب.

·        احمدقاسمی و فروتن از مؤسسین حزب غار اند که به  طوفان معروف است.

·        در این طوفان احمد قاسمی نمی توان کسی یافت که توان تفکر داشته باشد.

·        اعضای این دار و دسته موجوداتی «همیشه کودک» اند.

8

هم در خاطرات و هم در پرسش و پاسخ های کیانوری

از احمد قاسمی بسیار با احترام یاد شده

·        یکی از علامه بخواهد که خاطرات و فرمایشات کیانوری را ذکر کند تا خلایق ببینند که احترامات کیانوری به احمد قاسمی چه رنگی اند.

·        ضمنا مگر احترام کیانوری به کسی، دلیل بر حقیقت موضع او و حقانیت ایده ئولوژیکی او ست؟

9

و این که رهبری حزب بسیار کوشید که

 او را از کوچ به غرب باز دارد، اما موفق نشد.

او رفت و با کمال تاسف از دست حزب رفت!

·        این تبرئه احمد قاسمی توسط علامه راه توده به چه معنی است؟

·        هدف و آماج علامه راه «توده» اعاده حیثیت به احمد قاسمی و امثال او ست؟

·        پس اثر جواشنیر تحت عنوان «مائویسم» کشک بوده است و اعتبار تئوریکی نداشته است؟

ادامه دارد.