عام (5)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان شین میم شین

16

عام

در مکتب کانت

ایمانوئل کانت (1724 ـ 1804)

برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان

اثر او تحت عنوان

«نقد خرد محض»

 نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.

کانت در زمینه های زیر دورنمای فراگیر نوینی

 به روی فلسفه گشوده است:

اتیک (نقد خرد عملی)

استه تیک (نقد قوه قضاوت)  

مذهبفلسفه

حقوقفلسفه

تاریخفلسفه

·        کانت به رابطه ناگزیر میان منفرد و عام پافشاری می کند و اعلام می دارد که نظر (منفرد) بدون مفاهیم (عام) کور است و مفاهیم بدون نظر توخالی اند.

1

·        اما علیرغم آن، نطفه دیالک تیکی راه حل کانت ـ ماهیتا ـ غیردیالک تیکی می ماند.

2

·        او میان عام تجربی که محصول تجرید (انتزاع) از منفردهای محسوس است و عام واقعی که گویا مستقل از هرگونه تجربه بشری است، فرق می گذارد. 

3

·        عام واقعی بنظر کانت، نه درجهان محسوس پدیده ها و اشیاء منفرد بلکه به صورت مفاهیم سوبژکتیو (مقوله ها) قبل از هرگونه دانش (و تجربه) وجود داشته و شرایط لازم برای کلیه تجارب و دانش های (معارف، شناخت) ممکنه را بوجود می آورد.

4

·        اگر نظر کانت را از صراحت بگذرانیم به این نتیجه خواهیم رسید که منفرد و عام مجزا از یکدیگر وجود دارند، یکی در جهان اوبژکتیو (عینی) اشیاء منفرد و محسوس و قابل ادراک برای حواس و دیگری در جهان سوبژکتیو (ذهنی).

17

عام

 در مکتب هگل

گئورگ ویلهلم فریدریش هگل (1770 ـ1831) 

آثار هگل به 14 بخش طبقه بندی می شود:

آثار آغازین (جوانی)

آثار انتقادی ینا

طرح های سیستمی ینا

فنومنولوژی روح

منطق (کوچک و بزرگ)

طبیعتفلسفه

روح سوبژکتیو

روح اوبژکتیو (خطوط اصلی فلسفه حقوق)

تاریخفلسفه

آثار مربوط به سیاست روز

هنر فلسفه

مذهبفلسفه

فلسفه و تاریخ فلسفه

دایرة المعارف علوم فلسفی

  

1

·        هگل نظریه مبتنی بر ایدئالیسم ذهنی و ماهیتا غیردیالک تیکی کانت را رد می کند و از موضع ایدئالیسم عینی به مطلق کردن عام دست می زند و دیالک تیک منفرد و خاص و عام را به جهان مفاهیم منتقل می کند.

2

·        بنظر هگل، عام به مثابه تجلی «ایده مطلق» بر کلیه منفردها تقدم دارد و دلیل وجودی و جوهر منفردها را تشکیل می دهد.

3

·        عام به مثابه جوهر نه تنها یک عام انتزاعی (مجرد) است، بلکه عامی است که منفرد و خاص را در بطن خود دارد و زاینده آندو است.

4

·        مفهوم، وحدت سه ممان (گشتاور) منفرد و خاص و عام است که در رابطه متقابل قرار دارند و به یکدیگر بدل می شوند.

18

عام

در مکتب فویرباخ

·        فویرباخ مطلق کردن عام از موضع ایدئالیسم عینی بوسیله هگل را قاطعانه رد می کند و وجود عینی منفرد را مورد تأکید قرار می دهد، ولی ـ به خطا ـ منفرد را به عنوان ماهیت اشیاء مادی قلمداد می کند و عام را به درجه مسندی (صفتی) یعنی به درجه یک خاصیت خارجی منفرد اشیاء تنزل می دهد.

ادامه دارد.