عبد کلان ترها، نظام ها و «نظام» شناسی ها (2)

«نظام» را چگونه بفهميم

عبدی کلا نتری

سخنرانی در مرکز کِه ‌وُرکيان

دانشگاه نيويورک

( ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۶) 

سرچشمه:

صفحه فیسبوک

 وی وی یان

تحلیلی از

ید الله سلطان پور

اسلام سیاسی

هم به عنوان ايدئولوژی و ديدگاه و هم به عنوان ساختار يا نظام سياسي.

·        اسلام سیاسی کذائی در قاموس عبدی کلانتری حاوی مضامین و فونکسیون های زیر است:

ایده ئولوژی است.

دیدگاه است.

ساختار سیاسی و یا نظام سیاسی است.

1

اسلام سیاسی

ایده ئولوژی است.

·        ایدئولوژی عبارت است از سیستم نظرات اجتماعی (اقتصادی، سیاسی، حقوقی، تربیتی، هنری، اخلاقی، فلسفی و غیره) که بیانگر منافع طبقاتی معینی است و شامل هنجارهای رفتاری، موضعگیری ها و ارزش گذاری های مطابق با آنها می شود.

·        معلوم نیست که منظور عبدی کلانتری از مفهوم ایده ئولوژی چیست.

·        اما ایده ئولوژی نامیدن اسلام سیاسی، ضمنا بدان معنی است که اسلام به اصطلاح غیر سیاسی، خصلت ایده ئولوژیکی ندارد.

·        سؤال ناقابل فقط این است که چه خصلتی دارد؟

·        اگر اسلام خمینی (فوندامنتالیسم شیعی) و اسلام بن لادن (فوندامنتالیسم سنی)، ایده ئولوژی اند، اسلام شریعتمداری و بروجردی و آیات عظام اردن هاشمی و غیره چه خصلتی دارند و ضمنا چه فرقی دارند؟  

2

اسلام سیاسی

دیدگاه است.

·        منظور عبدی کلانتر از واژه دیدگاه چیست؟

·        جهان بینی؟

·        مگر اسلام به اصطلاح غیر سیاسی، دیدگاه نیست؟  

3

اسلام سیاسی

ساختار سیاسی و یا نظام سیاسی است.

·        اسلام سیاسی اگر ایده ئولوژی باشد، در هر صورت پدیده ای فکری و روحی است.

·        ساختار و یا نظام اما چارچوب است، داربست است و چیزی مادی است.

·        معمولا باید میان چیزهای فکری و روحی و ساختار و قالب و فرم آنها، رابطه محتوا و فرم برقرار باشد.

·        اسلام سیاسی کذائی که نمی تواند در آن واحد هم فرم باشد و هم محتوا، هم فکری و روحی باشد و هم مادی.

اگر قرار باشد

بحث بزرگ ‌تر اسلام سياسی را باز کنيم

طبعاً پرسش‌های ما کلي‌تر خواهند بود.

مثلاً بايد اول بپرسيم:

1

 اسلام به عنوان «دين» چه نسبتی با «سياست» دارد؟

2

 از کی و در کجا به قدرت سياسی چشمداشت پيدا کرده؟

3

طی تاريخ تا امروز چه نهادهايی را ساخته که دارای اهميت سياسی بوده اند؟

4

 کجا و به چه صورت توانسته قدرت دولتی را از آن خودش کند؟

5

و امروزه، در اين دويست سيصدسال که مدرنيته و کولونياليسم اروپايی و آمريکايی 

جهان را تسخيرکرده اند، اسلام سياسی چگونه واکنش نشان داده.

·        شاید با مورد تأمل قرار دادن این نکات عبدی کلانتری بتوان بالاخره دریافت که منظور او از اسلام سیاسی چیست؟  

1

 اسلام به عنوان «دين» چه نسبتی با «سياست» دارد؟

·        اسلام به عنوان دین، یکی از عناصر روبنای ایده ئولوژیکی جامعه است.

·        سیاست هم یکی دیگر از عناصر روبنای ایده ئولوژیکی جامعه است.

·        رابطه و نسبت آن دو، تعلق داشتن به روبنای ایده ئولوژیکی جامعه است.

·        وجه مشترک آن دو رقصیدن به ساز زیربنای اقتصادی جامعه است.

2

 از کی و در کجا به قدرت سياسی چشمداشت پيدا کرده؟

·        اسلام اگر دین باشد، خواه اسلام سیاسی نام دهیم و خواه اسلام غیرسیاسی، فرمی از ایده ئولوژی است و ایده ئولوژی خصلت طبقاتی دارد.

·        اسلام هم می تواند ایده ئولوژی توده های برده باشد و هم ایده ئولوژی توده های رعیت و هم ایده ئولوژی اشرافیت برده دار و یا فئودال و هم ایده ئولوژی بورژوازی.

·        در جامعه طبقاتی همه چیز خصلت طبقاتی دارند.

·        سیاست و یا احزاب سیاسی هم به همین سان.

·        ایده ئولوژی، چیزی فکری و روحی است و در کله آدم ها ست.

·        ایده ئولوژی که نمی تواند توقع کسب قدرت سیاسی داشته باشد.

·        حامل ایده ئولوژی، مثلا توده های برده، رعیت و یا اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی و یا بورژوازی می توانند به کسب قدرت سیاسی خطر کنند و نه ایده ئولوژی آنها و نه اسلام سیاسی و یا غیرسیاسی.  

3

اسلام سیاسی

طی تاريخ تا امروز چه نهادهايی را ساخته که دارای اهميت سياسی بوده اند؟

·        این سؤال عبدی کلانتر نیز پرت و پلا ست:

·        طبقات اجتماعی نهاد می سازند و نه ایده ئولوژی ها و نه افکار.  

4

اسلام سیاسی

 کجا و به چه صورت توانسته قدرت دولتی را از آن خودش کند؟

·        این سؤال هم از بی سوادی سخنران خبر می دهد:

·        ایده ئولوژی هرگز قدرت سیاسی را از آن خود نمی کند.

·        طبقات اجتماعی می توانند قدرت سیاسی را قبضه کنند و کیف خر کنند.

5

و امروزه، در اين دويست سيصدسال که مدرنيته و کولونياليسم اروپايی و آمريکايی

 جهان را تسخيرکرده اند، اسلام سياسی چگونه واکنش نشان داده.

·        عبدی کلانتر معرکه تر از اجامر جماران و جمکران است.

·        دو ـ سه قرن اخیر میدان جنگ های دهقانی بود اند.

·        میدان انقلابات ضد فئودالی (انقلابات بورژوائی) و انقلابات پرولتری و جنبش های رهائی بخش ضد استعماری و یا ملی بوده اند و میدان مدرنیته و کلونیالیسم اروپائی و امریکائی.

·        از این سؤال عبدی کلانتر حواس پرتی و سطحی اندیشی او آشکار می گردد.

·        جهان بینی عبدی کلانتر فرقی با جهان بینی آخوند های متنوع ملی و بین المللی ندارد:

·        ایدئالیستی است.

·        عبدی کلانتر جهان را وارونه می بیند.

·        او خیال می کند که در دیالک تیک وجود و شعور و یا در دیالک تیک ماده و روح، نقش تعیین کننده از آن شعور و روح است.

·        به همین دلیل اسلام سیاسی را می بیند و به مخاطبین خود نشان می دهد و نه طبقات اجتماعی معینی را که اسلام سیاسی را به مثابه ایده ئولوژی به خدمت گرفته اند.

ادامه دارد.