تضاد (3)

   

پروفسور گونتر کروبر

برگردان شین میم شین

II

تضاد در فلسفه اسکولاستیک آغازین

  

1

·        دراسکولاستیک از«قانون تناقض ممنوع» (ارسطو)  تعبیر متافیزیکی انجام می گیرد:

·        چیزها نباید دارای خواص متضاد حتی در زمان های مختلف و ازنقطه نظرهای مختلف باشند.

·        «قانون تناقض ممنوع» نشانگر یک ماهیت تغییرناپذیر است و حرکت علت ماورای مادی (الهی) دارد.

·        (قانون تناقض ممنوع یکی از قوانین منطق صوری است که ارسطو فرمولبندی کرده است و بنا بر آن احکام متناقض نمی توانند حقیقی باشند.

·        قانون تناقض ممنوع در منطق حکمی چنین تعریف می شود:

1

·        «حکم الف و نفی آن نمی توانند هر دو ـ همزمان ـ حقیقی باشند.» 

·        (احکام «سیب میوه است» و «سیب میوه نیست»، هر دو نمی توانند همزمان انعکاس درست سیب باشند، یعنی حقیقی باشند.)  

2

·        قانون تناقض ممنوع را اما نمی توان تنها بکمک منطق صوری اثبات کرد.

3

·        ارسطو در اثبات ماهیتا ماتریالیستی قانون تناقض ممنوع در رابطه با واقعیت عینی اعلام می کند که یک چیز نمی تواند در آن واحد و از نظر واحد صفتی را داشته باشد و نداشته باشد.

·        (ارسطو متافیزیک 3، ب 1005)

3

·        در واقعیت عینی هم موردی پیش نمی آید، که چیزی خاصیت معینی را در آن واحد، هم داشته باشد و هم نداشته باشد، هم در رابطه معینی نسبت به چیزهای دیگر قرار داشته باشد و هم قرار نداشته باشد.

·        به عبارت دیگر، در واقعیت عینی تناقضات منطقی وجود ندارند.

4

·        از این رو تفکری که حاوی تناقضات منطقی باشد، نمی تواند انعکاس درست واقعیت عینی باشد، یعنی حقیقی باشد.

5

·        تفسیر متافیزیکی از قانون تناقض ممنوع، در فرمولبندی ارسطو، «در آن واحد» و «از نظر واحد» را نادیده می گیرد و یا آنها را عمدا پرده پوشی می کند. مترجم)

III

تضاد در فلسفه اسکولاستیک واپسین

 یوهانس بوریدان (1300 ـ 1358)

از فلاسفه، فیزیکدانان و منطقیون اسکولاستیک واپسین

·        در اسکولاستیک واپسین، برعکس، به سبب علایق نوزاد نسبت به علوم طبیعی، مسئله وجود واقعی تضادها دو باره به میدان می آید و در «تئوری محرکه درونی» بوریدان که علت حرکت زمینی و آسمانی را نتیجه برون آئی تضاد واقعا موجود میان محرکه درونی (تکانه، ارتعاش) و مقاومت (هوا) می داند،  مطرح می گردد.

1

تضاد در طبیعتفلسفه

 امپدوکلس  (495 ـ 435 ق. م.)

از فلاسفه پیشاسقراطی

سیاستمدار، خطیب و شاعر

 

·        در «طبیعتفلسفه» ایتالیا، درقرن شانزدهم میلادی، به پیروی از افکار هراکلیت و امپدوکلس در زمینه ی به تأثیر متقابل اجسام بر یکدیگر و تقابل واقعی و «مبارزه» لاینقطع، اضداد زیرین از سوی فراکاسترو، کاردانوس، تلستوس و غیره مطرح می گردند:

 1

·        تقابل واقعی و «مبارزه» لاینقطع میان انبساط و انقباض

2

·        تقابل واقعی و «مبارزه» لاینقطع میان ترقیق و تغلیظ

3

·        تقابل واقعی و «مبارزه» لاینقطع میان جاذبه و دافعه

4

·        تقابل واقعی و «مبارزه» لاینقطع میان علاقه و نفرت

5

·        تقابل واقعی و «مبارزه» لاینقطع میان گرما و سرما

·        و غیره. 

ادامه دارد.