گوتفرید ویلهلم لایب نیتس (1646 ـ 1716)
فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان، دیپلومات، فیزیکدان، مورخ، سیاستمدار، کتاب شناس و دکتر در حقوق دنیوی و کلیسائی
ایدئالیست عینی
روح یونیورسال زمانه خویش
ایدئالیست عینی
روح یونیورسال زمانه خویش
پروفسور گونتر کروبر
پروفسور یوهانا شرام
برگردان شین میم شین
ث
تله ئولوژی ذاتی در فلسفه لایب نیتس
• لایب نیتس در آموزش خود راجع به منادها می کوشد تله ئولوژی ترانسندنت را با تله ئولوژی ایماننس آشتی دهد:
• منادها بواسطه تأثیرگذاری متعین و قانونمند خویش اهدافی را تحقق می بخشند که ذاتی آنها ست و بوسیله خدا به آنها اعطا شده است.
• قانونمندی طبیعی بیانگر نظام الهی جهان اند.
• قوانین مکانیک بطور تله ئولوژیکی تعیین شده اند:
• «روشن است که این قوانین را نمی توان بکمک مشاهده صرف مواد و یا علل مؤثر اثبات کرد.
• من به این نتیجه رسیده ام که اولا باید هدف غائی را بکمک بگیرم، ثانیا این قوانین نه همانند حقایق منطقی، حسابی و هندسی وابسته به اصول ضرورت، بلکه وابسته به اصول انطباق اند، یعنی وابسته به انتخاب عقل اند.»
• (لایب نیست، «اصول طبیعت مبتنی بر خرد و رحمت الهی»، ص 11)
• لایب نیتس با قلمداد کردن غائیت بمثابه علیت و با توضیح تله ئولوژیکی ـ علی پدیده های طبیعی معین می کوشد تا میان غائیت و علیت (که ضد یکدیگرند) پل بزند.
ج
تله ئولوژی ذاتی در فلسفه کریستیان ولف
تله ئولوژی ذاتی در فلسفه کریستیان ولف
کریستیان ولف (1679 ـ 1754)
عالم یونیورسال، ریاضی دان، فیلسوف آلمانی
همراه با لایب نیتس و کانت مهمترین نماینده روشنگری
نماینده حقوق طبیعی
بنیانگذار بسیاری از مفاهیم مهم (شعور، معنی، درخود، دقت)
مؤثر در قانونگزاری پروس
مؤلف آثار بیشمار
عالم یونیورسال، ریاضی دان، فیلسوف آلمانی
همراه با لایب نیتس و کانت مهمترین نماینده روشنگری
نماینده حقوق طبیعی
بنیانگذار بسیاری از مفاهیم مهم (شعور، معنی، درخود، دقت)
مؤثر در قانونگزاری پروس
مؤلف آثار بیشمار
• کریستیان ولف اندیشه های مبتنی بر هدفخوانی لایب نیتس را معنای آنتروپومورفیستی می بخشد:
• همه چیز بخاطر انسان وجود دارد و به این هدف خلق شده است.
• (آنتروپومورفیسم یعنی شخصیت انسانی بخشیدن به طبیعت.
• نسبت دادن خواص و مشخصات انسانی به پدیده های طبیعی. مترجم)
• تله ئولوژی اینجا مبتذل و سطحی می شود و انگلس به طنز خاطر نشان می شود که بنظر ولف «گربه ها خلق شده اند تا موش ها را بخورند، موش ها خلق شده اند تا بوسیله گربه ها خورده شوند و تمام طبیعت خلق شده تا نشان دهد که خالق خردمند است.»
• (کلیات مارکس و انگلس، جلد 20 ، ص 315)
ح
تله ئولوژی ذاتی در فلسفه کانت
تله ئولوژی ذاتی در فلسفه کانت
ایمانوئل کانت (1724 ـ 1804)
برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان
اثر او تحت عنوان «انتقاد از عقل محض» نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.
کانت در زمینه های زیر دورنمای فراگیر نوینی به روی فلسفه گشوده است:
اتیک (انتقاد از عقل عملی)
استه تیک (انتقاد از قوه قضاوت)
فلسفه مذهب
فلسفه حقوق
فلسفه تاریخ
برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان
اثر او تحت عنوان «انتقاد از عقل محض» نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.
کانت در زمینه های زیر دورنمای فراگیر نوینی به روی فلسفه گشوده است:
اتیک (انتقاد از عقل عملی)
استه تیک (انتقاد از قوه قضاوت)
فلسفه مذهب
فلسفه حقوق
فلسفه تاریخ
• کانت اثبات تله ئولوژیکی خدا را به بحث می کشد:
• «اگر برای توضیح پذیری هدفخوانی چیزها، مفهوم خدا را به علوم طبیعی و بافت علوم طبیعی وارد کنیم و از همین هدفخوانی وارده، دو باره برای اثبات وجود خدا استفاده کنیم، آنگاه نه در علوم طبیعی ثبات درونی وجود خواهد داشت و نه در تله ئولوژی.»
• (کانت، «انتقاد از قضاوت محض»، پاراگراف 68 )
• بنظر کانت «هر چیزی بمثابه هدف طبیعی وجود دارد، اگر آن خود هم علت باشد و هم معلول.»
• (کانت، «انتقاد از قضاوت محض»، پاراگراف 64 )
• کانت برسمیت شناختن هدفخوانی در طبیعت را به قبول یک اصل سوبژکتیف محدود می سازد، به «قوه قضاوت فهمنده.»
• ولی بدین طریق تله ئولوژی برای کانت تنها معنی تنظیمگرانه پیدا می کند:
• چون توضیح کامل جهان آلی (ارگانیک) با توسل به اصول مکانیک امکان پذیر نیست.
• چون «نیوتون ساقه گیاه نمی تواند وجود داشته باشد»، پس باید با این فرض که آن برای هدفی ساخته شده، مورد مشاهده، بررسی و پژوهش قرار داد.
این بدان معنی است که اهداف، در خود ابژکت وجود ندارند، بلکه بوسیله سوبژکت وارد ابژکت می شوند.
ادامه دارد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر