جهان در عالم فارسی
فریاد ناصری
(۲۰ مارس ۲۰۲۱)
ویرایش و تحلیل
از
یدالله سلطان پور
ما قبل از بررسی «تحلیل» بند تنبانی فریاد ناصری از شعر انوری،
به
ویرایش
و
تحلیل این شعر می پردازیم.
برای اینکه فریاد ناصری
نسخه درب و داغانی از این شعر عرضه کرده است:
۱
بدیدم جهان را نوایی ندارد
جهان در جهان آشنایی ندارد
معنی تحت اللفظی:جهان
بینوا
ست.
جهان
در
جهان
بیگانه
است
و
نه
آشنا.
جهان
در
قاموس انوری
چیز بیچاره و بی نوایی است
و
ضمنا
کسی در جهان
(بشریت)
قادر به آشنایی با آن نیست.
انوری
بسان ناصری
عاجز از تعریف مفهوم جهان است.
مشخصات مهم جهان
ترحم انگیزی و بیگانگی آن است و بس.
۲
بدین ماه زرینش در خیمه منگر
که در اندرون بوریایی ندارد
معنی تحت اللفظی:
جهان
شبیه خیمه ای
است
که
چلچراغی روشن دارد، ولی حصیری حتی ندارد.
اکنون بینوایی کذایی جهان
به
صورت دیالک تیکی از ظاهر زیبا و ذات زشت
توضیح داده می شود.
۳
به عمري از آن خلوتي دست ندهد
که بيرون از اين خيمه جايي ندارد
معنی تحت اللفظی:
کسی نمی تواند در تمام طول عمرش با آن خلوت کند
(دور از اغیار با جهان باشد)
برای اینکه جهان از این خیمه پا بیرون نمی گذارد.
انوری در این بیت شعر
جهان
را
به
جنده ای
تشبیه می کند
که
در
خیمه ای سکونت گزیده و با هر رهگذری همبستر می شود.
این همان تصور فئودالی ـ برده داری سعدی و حافظ از جهان است.
جهان از دید حافظ هم عجوزه ای است که عروس هزار داماد است.
۴
به نادر اگر بازي راست بازد
نباشد که با آن دغايي ندارد.
معنی تحت اللفظی:اگر جهان به ندرت رو راست بازی کند (کلک نزند)،
کسی یافت نمی شود که جهان به او بی وفایی نکند.
در این بیت شعر انوری
هم
تحقیر فئودالی متدوال جهان صورت می گیرد.
به قول عوام الناس
جهان بی وفا ست.
انوری اندیشه ای برای بیان ندارد.
انوری
خرافات فئودالی ضد جامعتی رایج در طویله را نشخوار می کند.
۵
نيايد به سنگي در انگشت پايي
که تا او درو دست و پايي ندارد
معنی تحت الفظی:
جهان ارزش شن ریزه بی دست و پایی را در لای انگشتان پا ندارد.
اگر منظور شاعر این باشد،
این
چیزی جز تحقیر جهان نیست.
۶
به معشوق نتوان گرفتن کسی را
که تا اوست با کس وفایی ندارد
جهان بسان جنده بی وفایی است که به درد عاشق شدن نمی خورد.
محتوای این بیت شعر انوری
هم
جهان ستیزی
(جامعه ستیزی)
است.
۷
بکش انوری دست از خوان گیتی
چنین چرب و شیرین ابایی ندارد
معنی تحت اللفظی:
انوری از سفره جهان دست بردار.
اگرچه چرب و شیرین است، ولی قابل اعتنا نیست.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر