فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) آزمایش (۳)

  

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

 پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان

شین میم شین 

 

۴۲

·      آزمایش نه تنها وسیله کسب معارف جدید و معیار حقیقت، بلکه علاوه بر آن، فرمی از تغییر و تحول عملی واقعیت است.

 

۴۳

·      به کمک آزمایش می توان با استفاده از قوانین عینی شناخته شده، پدیده های جدیدی را به وجود آورد.

·      پدیده هائی که در طبیعت نظیرشان یافت نمی شود.

 

۴۴

·      مثلا بیولوژی آزمایشی میچورین موجب پیدایش انواع بسیاری از میکروگیاهان شد که حاوی خواص بسیار سودمند برای انسانها بوده اند.

 

۴۵

·      در تولید اشیاء مادی نیز هر روش تولیدی جدید، قبل از مورد استفاده قرار گرفتن در مقیاس بزرگ، کارآئی عملی اش از طریق آزمایش مورد کنترل قرار می گیرد.

 

۴۶

·      تحت تأثیر سیبرنتیک، مفهوم آزمایش تعمیم یافته است:

·      آزمایش نوعی از روابط سیستم های سیبرنتیکی است که در آن با تأثیرگذاری سیستماتیک بر روندهای واقعیت عینی و یا بر مدل های این روندها و همچنین نتایج حاصل از حلاجی اطلاعات مبتنی بر این تأثیرگذاری، شیوه رفتار سیستم می تواند تحت تأثیر قرار داده شود.

 

۴۷

·      اگر انسان به مثابه  یک سیستم سیبرنتیکی در نظر گرفته شود و اوبژکت  ها که تحت تأثیر قرار می گیرند، روندهای عینی ـ واقعی  و یا مدل های خارجی باشند، آنگاه تعریف سیبرنتیکی مفهوم به تعریف سنتی مفهوم بدل می شود.

 

۴۸

·      آزمایش به لحاظ سیبرنتیکی به روند تنظیم مربوط می شود.

 

·      مراجعه کنید به تنظیم

 

۴۹

·      آنجا آزمایشگر به عنوان تنظیمگر عمل می کند و وظیفه اش تجزیه و تحلیل نتایج حاصله می شود.

 

۵۰

·      «فاصله تنظیم» که اغلب جعبه سیاه نامیده می شود، عبارت است از روند واقعی که مورد بررسی قرار می گیرد.

 

۵۱

·      تفسیر جریان آزمایش به مثابه  سیستم سیبرنتیکی، حاوی اهمیت بزرگی برای توسعه متد عمومی آزمایش است و علاوه بر آن، حاوی اهمیت عملی است:

·      انسان آزمایشگر به مثابه  تنظیمگر می تواند با وسیله تنظیمگر فنی (سیستم مصنوعی) جایگزین شود.

 

۵۲

·      بدین طریق، امکان واقعی اتوماتیزه کردن آزمایش به طور کلی فراهم می آید. 

 

۵۳

·      و نه تنها ارزیابی اتوماتیکی نتایج و شرایط آزمون، بلکه همچنین تنوع تأثیرگذاری ها امکان پذیر می گردد.

 

۵۴

·      تأثیرگذاری سیستم بر اوبژکت  مربوطه نوع خاصی از «رابطه آزمون و خطا» است.

 

۵۵

·      خودویژگی این امر در آن است که تأثیرگذاری ها همواره بر مبنای اطلاعات از قبل تهیه و ذخیره شده انجام می گیرند.

 

۵۶

·      این نوع تأثیرگذاری ها را می توان تأثیرگذاری های سیستماتیک نامید.

 

۵۷

·      اگر تأثیرگذاری از مجموعه تأثیرگذاری های منفرد استوشاستیکی متوالی تشکیل یافته باشد، آن را هم می توان تأثیرگذاری  سیستماتیک نامید.

·      زیرا انواع تصادفی تأثیرگذاری ها همیشه بر مبنای «تجارب»  ذخیره شده انتخاب می شوند.

 

·      مراجعه کنید به محاسبه احتمالات

 

۵۸

·      قابل تذکر است که در سیستم های سیبرنتیکی غیرانسانی (موجودات زنده) نیز آزمایشات مدلی صورت می گیرند.

 

۵۹

·      آنها اما عمدتا به مثابه  آزمایش در مدل درونی محیط زیست جانوران مطرح می شوند.

 

۶۰

·      آزمایشات مربوط به مدل درونی محیط زیست انسانی نیز حاوی اهمیت بزرگی اند.

 

۶۱

·      معارف سیبرنتیکی حاصل از این روابط نیز برای فهم ژرفتر ماهیت کار خلاق و تفکر انسانی نقش بزرگی بازی می کنند.

 

۶۲

·      هر علمی زمانی وارد مرحله توسعه نوین و عالی تری می گردد، که قادر به استفاده از متدهای آزمایشی می شود.

 

۶۳

·      پیدایش و توسعه علوم طبیعی مدرن ـ  مثلا فیزیک ـ مثال بارزی در این مورد است.

 

۶۴

·      موفقیت های بزرگ علوم را باید عمدتا مدیون استفاده از متدهای آزمایشی دانست.

 

۶۵

·      مثال بارز در این زمینه گذار ستاره شناسی از مشاهده صرف رایج در جهان باستان و قرون وسطی، به مرحله استفاده از متدهای آزمایشی است:

·      از تجزیه و تحلیل طیف نور، عکسبرداری و غیره، تا به استفاده از اسپوتنیک، ایستگاه های اتوماتیک فضائی و غیره.

 

۶۶

·      این امر ستاره شناسی را به مرحله واقعی یک علم آزمایشی ارتقا داده است. 

 

ادامه دارد.