سیری در حماسه داد (111)

اثری از فرج الله میزانی (جوانشیر)

(از قربانیان قتل عام زندانیان سیاسی در سال 1367)

سرچشمه

 راه توده  

ویرایش از شین میم شین

فصل نهم

زن  و عشق در شاهنامه

بخش اول

 مناسبات شاهان با زنان

در شاهنامه  

ادامه

9

·        تنها يک مورد در شاهنامه هست که در آن دختری عاشق شاهی می شود که بر تخت سلطنت استوار است.

·        اين دختر مالکه، دخت طاير است که عاشق شاپور ساسانی می شود و دژ پدرش را به روی او می گشايد و او را پيروز می گرداند.

·        مالکه، با سادگی کودکانه ای به شاپور پيام عشق می فرستد:

مرا گر بخواهی حصار آن تو  ست

چو ايوان بيــــابی نگار آن تو  ست

10

·        شاپور در پاسخ به او به همه مقدسات سوگند می خورد:

چنــين داد پاســـخ که با مـــاهروی

به خــوبی ســخن ها فـــراوان بگوی

بگويش که گفت او:

«بخورشيد و ماه
به زنــار وزردشـــت و فــــرخ کلاه

که هر چيــز کز من بخواهی همی

گـــر از پادشــــاهی بکاهــی همی

ز من هيـــچ بد نشـــــنود گـوش تو

نجــويــم جــدايی ز آغــــــوش تو»

11

·        با اين مقدمات و وعده ها شاپور عشق دختر را می پذيرد و بکمک او دژ را تسخير می کند و پيروز می شود و وقتی خرش از پل گذشت «عشق» و سوگند فراموش می شود.

·        شاپور جلوی چشم دختر، پدرش را می کشد.

12

·        در روايت طبری، شاپور، مالکه را هم (که در اين کتاب نامش نفيره است) می کشد که چرا به پدر خود خيانت کرده است.

·        ولی فردوسی اين حد از بيرحمی را روا نمی دارد.

·        به بريدن دست های پدر، بيرون کشيدن کتف او از پشت و سر انجام قتل او پیش چشم دختر اکتفا می کند:

سر طاير از ننگ در خــون کشيد

دو کتف وی از پشت بيرون کشيد

هر آن کــــــس کجا يافتی از عرب

نماندی که با کــس گـشادی دو لب

ز دو دست او دور کردی دو کتف

جهــــان ماند از کار او در شگفت

13

·        شاهنامه از حرمسراهای چند ده و چند صد نفری شاهان ياد می کند:

الف

·        انوشيروان حرمسرايی دارد با هفتاد کنيزک.

ب

·        خسروپرويز، بهرام، شاپور و کاوس بيشتر دارند.

14

·        راجع به اینکه در اين حرامسراها چه می گذرد، توضيح زيادی در شاهنامه وجود ندارد.

·        اما اشاراتی که اينجا و آنجا آمده، نشان می دهد که اندرون دربار، هم در سياست و هم در مناسبات خصوصی مرکز فساد است.

15

·        در حرمسرای نوشيروان غلامی «سمن پيکر» و «سرو بالا» در ميان زنان پنهان شده که «نژاد و تبار» اعليحضرت را آلوده است.

·        خود شاه و کارآگاهانش نمی توانند اين مرد را پيدا کنند.

·        بوذرجمهر هنر می کند و با هوش سرشارش از وجود اين بيگانه در حرمسرا خبر می دهد.

·        برای يافتن او همه زنان حرم را برهنه می کنند و از جلو شاه و بوذرجمهر می گذرانند. به اين ترتيب مرد بيگانه پيدا می شود و با آنکه يکی از زنان شاه او را برادر خود معرفی می کند نوشيروان هم زن و هم غلام را به دژخيم می سپارد.

برآشفت زان پس به دژخيـم گفت

که اين هر دو در خاک بايد نهفت

16

·        زنان حرم شاهان، اگر در سياست دخالتی کنند، توطئه گرانه است:

الف

·        دختر اردوان که اردشير او را به زور تصاحب کرده، می خواهد اردشير را زهر خور کند و سلطنت را به خاندان اردوان باز گرداند.

ب

·        شيرين زن خسرو، دختر قيصر را که زن ديگر خسرو است، زهر می دهد و سرانجام مجبور می شود خود را هم مسموم کند تا تسليم هوس های پسر خسرو- شيرويه – نشود.

ت

·        زن مسيحی نوشيروان، پسرش نوش زاد را چنان می پرورد که عليه نوشيروان به شورش مسلحانه بر می خيزد و در جنگ با لشکر نوشيروان کشته می شود.

پایان

ادامه دارد.