دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (183)

اثری از مجید افسر

فصل ششم

متافیزیک

پروفسور دکتر هانس هاینتس هولتس

 برگردان شین میم شین

بخش دوم

 متافیزیک فلسفه کلاسیک بورژوائی  

ادامه 

  

29

·        همین وضع فرضیه ای سیستم های متافیزیکی (مدل های جهانی) که با محتوای ماورای تجربی آنها انطباق داشته، کانت را بر آن می دارد که صلاحیت احکام متافیزیکی را زیر علامت سؤال قرار دهد.

30

 اسحاق نیوتون (1642 ـ 1727)

فیزیکدان، ریاضی دان، ستاره شناس، کیمیاگر، فیلسوف و کارمند دولتی

سرگردان میان تئولوژی طبیعی، علوم طبیعی و فلسفه

·        نیوتون که از درک متد گالیله عاجز بوده، با اعلام شعار ضد فلسفی خود مبنی بر اینکه «من هرگز میانه خوبی با فرضیه نداشته ام»، فرضیه ها را از علوم طبیعی توصیفگر تبعید می کند.

31

·        کانت تحت تأثیر همین کرد و کار نیوتون، متافیزیک را مورد انتقاد قرار می دهد:

·        «اگر متافیزیک علم است، پس چگونه بسان هر علم دیگر نمی تواند مورد تأیید مداوم افکار عمومی قرار گیرد؟»

32

·        وقتی که کانت متافیزیک را با علوم منفرد مورد مقایسه قرار می دهد، متوجه می شود که آن فاقد حس لازم برای مدل های انتگراتیو (همپیوندساز) به مثابه افق هر دانش تجربی ممکنه است و می نویسد:

·        «تقریبا مضحک بنظر می رسد که هر علمی بی وقفه پیشرفت می کند و در صدد مظهر عقلانیت بودن است و هر کسی برای حل مشکلش بدان رجوع می کند، ولی متافیزیک در نقطه واحدی حول خود می چرخد، بدون اینکه گامی حتی به جلو بگذارد.»

·        (کانت، «مقدمه»، ص 4 و 5) 

33

·        هر علمی که از حقایق امور منفرد و یا از واقعیات امور محدود شروع به حرکت می کند، می تواند به حقایق امور و یا واقعیات امور دیگر برسد و بدین طریق قلمرو دانش خود را وسعت بخشد.

·        مدل های پیوند کلی اما بر عکس، فقط می توانند با مدل های آلترناتیوی (بدیل) تعویض شوند.

34

·        چون کانت سودای سازگارسازی متافیزیک با نوع شناخت علوم منفرد را بر سر داشته، می بایستی مسائل متافیزیک را به عنوان مسئله واره (هاله مسئله)  محسوب دارد.

·        کانت در اینجا تحت تأثیر امپیریسم انگلیس بوده است که محدودیتی را وارد عقلانیت می سازد.

·        مانفرد بور در اثر خویش تحت عنوان «خرد ـ انسان ـ تاریخ» به این مسئله اشاره کرده است:

·        «تعالیم امپیریسم انگلیس ماهیتا حمله بر ضد خرد بوده اند.»

·        (مانفرد بور، «خرد ـ انسان ـ تاریخ»، ص 67) 

·        مراجعه کنید به تجربه گرائی (امپیریسم) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری   

35

·        کانت ـ هراس زده از تردیدگرائی هیوم ـ دیالک تیک توسعه یابنده در آغوش متافیزیک را زیر ضرب و شتم قرار می دهد و «منطق هاله واره» می نامد و می نویسد:

·        «نیت من قانع کردن همه کسانی است که اشتغال به متافیزیک را ارج می نهند.

·        می خواهم به آنها بگویم که ضرورت مبرم دارد که دست از آن بردارند و کارهائی را که تاکنون انجام داده اند، انجام نیافته تلقی کنند و قبل از هر چیز به این مسئله بپردازند که آیا چیزی از این دست، به مثابه متافیزیک، همه جا امکان پذیر است؟»

·        (کانت، «مقدمه»، «دیالک تیک به مثابه منطق هاله واره»، ص 4

·        «نقد خرد محض»، الف 293، ب 349)

ادامه دارد.