انقلاب علمی ـ فنی

پروفسور کلاوس دیتر ووستنک
برگردان شین میم شین

• انقلاب علمی ـ فنی عنوانی است برای انقلاب فنی (تکنیکی) که در دهه های پایانی قرن بیستم شروع شده و همچنان و هنوز ادامه دارد.
• انقلاب علمی ـ فنی بمعنی گذار از فونکسیون کاری اداره بیواسطه و تنظیم دستگاه ها و ماشین ها توسط مغز انسانی به تأسیسات هدایتی فنی و قبل از همه تأسیسات تنظیمگر فنی است.

اوتومات اندازه گیر

• پایه و اساس فنی انقلاب علمی ـ فنی و محتوای اصلی آن بلحاظ مادی ـ فنی عبارت است از اوتوماتیزاسیون سیستم های ماشینی که بدنبال انقلابات فنی سابق ـ عمدتا ـ از ماشین آلات، دستگاه های محرکه و سیستم کنترل تشکیل یافته بود و اکنون به اوتومات های (ماشین های خودکار) عالی تر بدل می شود.

• این امر در مورد اوتوماتیزاسیون دستگاه های شیمیائی، کارخانجات تولید برق، تأسیسات حمل و نقل و غیره نیز صادق است.

حلاجی اطلاعات

• محتوای اصلی این تحقق فونکسیون هدایتی فنی نوین عبارت است از تسلط علمی و فنی بر عملیات منفرد، حلاجی اطلاعات در تأسیسات تنظیمگر:
• مثلا پیوند منطقی اطلاعات با یکدیگر، اطلاعات اندوزی، محاسبه برنامه ریزی شده اندازه های مطلوب، تطبیق شیوه واکنش بکمک توانائی یادگیری و غیره.

• بدین طریق، اوتوماتیزاسیون باصطلاح «کار معنوی» در بیرون از عرصه تهیه فراورده های مادی نیز امکان پذیر می گردد و ضمنا انتگراسیون وسایل سابق سیستم کنترل (مثلا وسایل اندازه گیری، انتقال و نمایش خاص داده ها (داتاها)، تبدیلگرهای سیگنال و غیره) بلحاظ کیفی تکامل بیشتر یافته تر در سیستم اداره و حلاجی اطلاعات عمومی جامه عمل می پوشد، آن سان که آنها می توانند ـ با توجه به تکمیل مادی ـ هم در تمامت تولید و هم در اداره، پژوهش، بازسازی و سازماندهی کار و مخابرات سیستم های بغرنج و فراگیر حلاجی اطلاعات مورد استفاده قرار گیرند.

• همانند هر انقلاب فنی، با انقلاب علمی ـ فنی نیز بسط جهشی عظیمتر استفاده از علم ـ بمثابه نیروی مولده بیواسطه ـ پیوند دارد:

1

• بطور مستقیم با پیدایش تکنیک اوتوماتیزاسیون پیوند دارد.

2

• بطور غیرمستقیم با توسعه بعدی تکنیک مربوط به مواد خام و انرژی (که با انقلاب علمی ـ فنی تسریع می شود) و اکنون علاوه بر آن، با سازماندهی، برنامه ریزی و اداره تکنولوژی و روند بازتولید اقتصادی علمی مدون در پیوند است.

• اوتوماتیزاسیون در این میان نقش مرکزی بعهده دارد:
• «ما از انقلاب فنی سخن می گوییم، زیرا کلیه رشته های صنعت دچار تحول بنیادی اند، بکمک دستگاه های الکترونیکی حلاجی داتاها اداره اقتصاد، هدایت روندهای تولیدی و کردوکار اداری تغییر یافته و از کارآئی بهتری برخوردارند و اوتوماتیزاسیون، استفاده از سیبرنتیک، شیمیزاسیون و استفاده از انرژی اتمی ـ هرچه بیشتر ـ نقش تعیین کننده ای در تولید به عهده می گیرند.
• علم اکنون به نیروی مولده مهمی بدل می گردد و به تولید، کیفیت جدیدی می بخشد.
• بنابرین، دیگر از پیشرفت فنی ـ بطور کلی ـ صحبت نمی شود، اینجا و اکنون صحبت از پدیده نوینی است، صحبت از اوتوماتیزاسیون و کاربست سیبرنتیک است.
• این پدیده کیفی نوین انقلاب فنی است و این تحول فنی موجب تحول جایگاه انسان در تولید می شود.»
• (و. اولبریشت، «راجع به سیستم اقتصادی نوین»، 1966، ص 591)

• وقوع انقلاب علمی ـ فنی از دو نیاز زیر ناشی می شود:

1

• اولا از احساس نیاز به کاهش فشار وارده بر فونکسیون روانی انسانی ناشی می شود، فشاری که نتیجه بسط و تمایز ناشی از دینامیسم بغرنجتر گشته سیستم های ماشینی و دستگاه های تولیدی بوده ست.

2

ماشین خودکار صنعتی

• ثانیا از نیاز به اعتلای همه جانبه تر عقلی، علمی، اقتصادی و کیفی این فونکسیون سرچشمه می گیرد.

• انقلاب علمی ـ فنی جایگاه و مقام فونکسیونی انسان را در روند کار ـ بلحاظ کیفی ـ قوی تر از انقلابات فنی سابق دستخوش تحول می سازد و انسان اکنون در کنار روند تکمیل بیواسطه (بمثابه بخشی از روند کار) قرار می گیرد و فونکسیون او در برنامه ریزی کار ابعاد کیفی نوینی کسب می کند.

• مراجعه کنید به اوتوماتیزاسیون و یا اوتوماسیون

• در انقلاب علمی ـ فنی فونکسیون علم ـ بمثابه نیروی مولده بیواسطه ـ بطرز بارزی نمایان می شود و بطرز همه جانبه ای ژرفا و گسترش می یابد.

• اکنون بخصوص تأثیرات واکنشی (برگشتی) برکلیه جوانب پیشرفت علمی و فنی اعمال می شوند و اهمیت فونکسیون علم سازمان و علم مدیریت ـ بمثابه نیروهای مولده ـ بطور جهشی افزایش می یابد.

• در نتیجه انقلاب علمی ـ فنی خصلت کار عوض می شود و راندمان کار بطرز جهشی افزایش می یابد.

• مراجعه کنید به خصلت کار، راندمان کار در تارنمای دایرة المعاف روشنگری

• بدین طریق، ضرورت برنامه ریزی و اداره تماماجتماعی تولید اهمیت بزرگی کسب می کند.

• از این رو، در نتیجه انقلاب علمی ـ فنی تضادهای سرمایه داری مدرن ژرفتر می شوند و کشورهای سوسیالیستی به استفاده آگاهانه از انقلاب علمی ـ فنی ـ بمثابه آماج و پایه استراتژیکی در مبارزه اقتصادی ـ علمی سیستم های اجتماعی ـ توجه خاصی مبذول می دارند.

• مراجعه کنید به اوتوماتیزاسیون، انقلاب فنی.

پایان