درنگی در شعری از هوشنگ شفا تحت عنوان «یاغی» (۴)

 

 

ویرایش و درنگ

از

یدالله سلطان پور

 

یاغی

(۱۳۵۸)

 

۱

افتخاري اسمان گير و بلند اوازه مي خواهم 

 

کسی که امید تازه می خواست،

ضمنا

افتخاری آسمانگیر و بلند آوازه می خواهد.

 

باید خیلی زور زد

تا

به درک مفاهیم افتخار آسمانگیر و بلند آوازه نایل آمد.

معلوم نیست که افتخار آسمانگیر و بلند آوازه از تجرید چه چیزهایی می توانند تشکیل یابند.

افتخار اگر زمینگیر بود، بالاخره می شد درکش کرد.

سؤال این است که
افتخار آسمانگیر و بلند آوازه

به

 چه درد بی درمان کسی در کشوری عقب مانده از قافله تمدن و علم و فن و فلسفه و فرهنگ می خورد؟

 

۲

كرم خاكي نيستم اينك تا بمانم در مغاك خويشتن خاموش 

 

اکنون

شفا به معرفی خویشتن خویش خطر می کند.

ضمنا از خریت خود خبر می دهد:

کرم خاکی

به زعم شفا

در مغاکش خاموش می ماند.

 

هوشنگ شفا

از

الفبای بیولوژی حتی بی خبر مانده است.

یعنی

کرم خاکی را حتی نمی شناسد.

 

به

همین دلیل تحقیرش می کند و خود را مفیدتر و مهمتر از کرم خاکی جا می زند.

 

کرم های خاکی 

روزانه به اندازه وزنشان خوراک می‌خورند و بیرون می‌دهند 

و 

این کودی بی همتا 

برای تقویت خاک است

  از سودمندیهای دیگر آن‌ها این است که آن‌ها با سوراخ کردن زمین

 آب و هوا 

را در زمین پخش می‌کنند 

و

این برای رشد گیاهان بسیار سودمند است. 

برای نپوسیدن گیاهان و خاک هم سود زیادی دارد.

سهم کرم‌های خاکی در حاصلخیزی خاک بسیار قابل توجه است. 

کرم‌های خاکی مهم‌ترین عضو در فون خاک محسوب می‌شوند که تکثیر، رشد و فعالیت آن‌ها تحت تأثیر اقلیم، نوع خاک، پوشش گیاهی، کیفیت و سهولت دسترسی به مواد آلی قرار می‌گیرد. 

زمانی که کرم‌های خاکی به خوبی رشد و نمو می‌کنند، 

می‌توانند کل زیست‌توده جانوری خاک را تشکیل دهند. 

آن‌ها 

در

 تجزیه مواد آلی خاک، تهویه خاک، افزایش نفوذ پذیری خاک و دانه بندی ذرات خاک دخیل اند. 

هنگامی که کانال‌های ایجاد شده به وسیله کرم‌های خاکی نفوذپذیری آب باران را در خاک افزایش دهند، بر حرکت مواد غذایی در خاک نیز اثر گذاشته می شود. 

کرم‌های خاکی از طریق مخلوط کردن، خُرد کردن و تجزیه بقایای گیاهی 

سهم زیادی در باروری اکوسیستم خاک دارند. 

در هر هکتار زمین کشاورزی 

حدود ۴۰ تن خاک در سال 

به وسیله کرم‌ها زیر و رو می‌شود.

 بر اثر راه روی کرم خاکی

 در

 خاک 

شیارهایی به وجود می‌آید 

که به وسیله آن‌ها آب و هوا بهتر به ریشه گیاهان نفوذ می‌کند.  

 کرم خاکی

 مواد گیاهی و حیوانی فاسد شده در زیر زمین را می‌خورد و شرایط را برای کاشته شدن بذر گیاهان مهیا می‌ک سازد. 

فضله کرم خاکی نیز به علت آهکی بودن 

باعث حاصلخیزی خاک می‌شود. 

کرم خاکی 

هنگام خوردن، 

گردنش را برافراشته و مقداری از خاک را برمی‌دارد 

سپس به کمک عضله‌های حلقی

 آن را به داخل لوله اندرونی خود می‌فرستد 

بدین ترتیب غذا وارد چینه دان کرم شده و سپس به سنگدان می‌رود.

 وجود ذرات ماسه در سنگدان به او کمک می‌کند تا خاک را به خوبی در درون خود آسیاب و نرم کند.

 در مرحله بعد غذا هضم شده و فضولات از بدن دفع می‌شود. 

نقش کرم‌های خاکی در بهبود شرایط خاک و متعاقب آن رشد گیاه به عوامل محیطی متعدد از جمله درجه شوری بستگی دارد. 

کرم‌های خاکی از شاخه «آنلیدا» بوده 

و

 ۱۰هزار گونه اد.

 ارزش عملی این جانوران در اصلاح خاک، تولید کود از مواد زاید آلی و زباله‌ها، تغذیه و پرورش طیوراست. 

  فواید درمانی کرم های خاکی

به دلیل وجود آنزیم‌های لومبروکیناز و تاثیرشان در تجزیه فیبرین، درمان سرطان و تهیه دارو 

همگی دلالت بر اهمیت روزافزون این جانوران خاک زی دارد.

«ورمی کمپوست» 

نتیجه عبور مداوم و آرام مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارشی گونه‌هایی از کرم خاکی است. 

نسبت کربن به نیتروژن این کود در مقایسه با سایر کودهای سبز مناسب‌تر است و بنابراین شرایط جذب عناصر مغذی برای گیاه در آن بهتر می‌شود.

  

ادامه دارد.