سرمایه داری دولتی

پروفسور دکتر گونتر هیدن

برگردان شین میم شین

·        ما تا کنون با سه نوع سرمایه داری دولتی سر و کار داشته ایم:

نوع اول سرمایه داری دولتی

1

·        این نوع از سرمایه داری دولتی با شیوه تولید کاپیتالیستی پدید می آید.

·        مراجعه کنید به شیوه تولید در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2

·        در کشورهای منفرد، کارخانجات و غیره به میزان متفاوتی تحت مالکیت دولت مربوطه قرار می گیرند.

·        این جور کارخانجات و غیره ـ قبل از همه ـ در خدمت مخارج دولتی و در خدمت تأمین مایحتاج تهیدستان بوده اند.

3

·        اغلب آنها از مانوفاکتورهای بافندگی، اسلحه سازی و مهمات جنگی تشکیل می یافتند.

4

·        بعدها ـ مثلا در آلمان ـ راه آهن نیز به آنها اضافه شد.

5

·        در این فرم سرمایه داری دولتی، خصلت سرمایه ای داشتن وسایل تولید و بهره کشی از کارگران حفظ می شود.

6

·        در این جور موارد، دولت به مثابه سرمایه دار بزرگ جای سرمایه داران منفرد را می گیرد.

7

·        این مالکیت دولتی در مرحله سرمایه داری انحصاری به مهمترین جنبه سرمایه داری انحصاری ـ دولتی تبدیل می شود.

نوع دوم سرمایه داری دولتی

1

·        در دوره گذار از سرمایه داری به سوسیالیسم، فرم دیگری از سرمایه داری دولتی توسعه می یابد.

2

·        دولت سوسیالیستی به سرمایه داران، تحت شرایط معینی کسب سود محدودی را امکان پذیر می سازد.

3

·        این فرم سرمایه داری دولتی در اتحاد شوروی در دوره سیاست اقتصادی نوین اهمیت کسب می کند.

4

·        با اجاره دادن کارخانجات (قبل از همه کارخانجات کوچک) به سرمایه داران، اجازه کار دادن به تجار کاپیتالیستی و غیره، سرمایه داری تا حد معینی احیا می شود.

5

·        اما از آنجا که دستگاه دولتی در دست طبقه کارگر است، طبقه حاکمه سوسیالیستی برای این نوع سرمایه داری دولتی حد و مرز معینی تعیین می کند.

6

·        دولت سوسیالیستی بدین طریق، عناصر کاپیتالیستی را برای بالاتر بردن سطح تولید مورد استفاده قرار می دهد.

7

·        سهم این بخش از سرمایه داری دولتی در اتحاد شوروی در سال های 1923 ـ 1924 در مجموع بر 4.4 در صد تولید صنعتی بالغ می شد.

نوع سوم سرمایه داری دولتی

1

·        با فروپاشی سیستم استعماری و پیدایش دولت های ملی ضد امپریالیستی در این کشورها نیز فرم دیگری از سرمایه داری دولتی تشکیل می یابد.

2

·        دولت های ملی در این جور کشورها، تا حد معینی فونکسیون های اقتصادی را نیز به عهده می گیرند:

الف

·        کارخانجات و رشته های صنعتی را ملی می کنند.

ب

·        به تأسیس کارخانجات جدید اقدام می کنند.

ت

·        به اقتصاد کشور سر و سامان می دهند و غیره.

3

·        این سرمایه داری دولتی خصلت مترقی دارد.

·        زیرا آن بر ضد استثمار امپریالیستی است و در جهت غلبه بر عقب ماندگی استعماری و کسب استقلال اقتصادی از کشورهای امپریالیستی است.

4

·        اما همانطور که بورژوازی ملی در این کشورها خصلت دوگانه دارد، یعنی از سوئی مصممانه بر ضد امپریالیسم موضع می گیرد و از سوی دیگر به همکاری با آن می پردازد، این فرم سرمایه داری دولتی نیز یک گرایش تضادمند است.

·        مراجعه کنید به سرمایه داری، سرمایه داری انحصاری ـ دولتی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان