اثری از فرج الله میزانی (جوانشیر)
سرچشمه
راه توده
تحلیلی از شین میم شین
فصل سوم
بخش چهارم
نوزائی فرهنگی
·
دوره
فردوسی، دوره نوزایی (رنسانس) و شکوفایی فرهنگ ایرانی است.
1
ابوعبدالله جعفر
بن محمد بن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم متخلص به رودکی
(زادهٔ ۲۴۴، در ناحیه رودک در
نزدیکی نخشب و سمرقند در تاجیکستان - درگذشتهٔ ۳۲۹ هجری قمری)
مشهور به استاد
شاعران
نخستین شاعر
مشهور ایرانی – فارسی
رودکی به روایتی
از کودکی نابینا بوده‌است
و بروایتی بعدها کور شده است.
از تمام آثار
رودکی که گفته می شود بیش از یک میلیون و سیصد هزار بیت و
نیز شش مثنوی بوده، فقط ابیاتی پراکنده به همراه چند قصیده، غزل و رباعی باقی مانده است.
·
کودکی
فردوسی همزمان با اوج قریحه رودکی است و پیری او همزمان با آغاز سخن سرائی
ناصرخسرو.
2
·
به عبارت
دیگر درست در طول عمر فردوسی، زبان دری زبان شعر و ادب می شود و به حد کمال می رسد
و مجامع بزرگی از شعرا و نویسندگان در دربار سامانی و غزنوی و غیره - در همان منطقه
خراسان- پدید می آید و چهره های درخشانی چون فرخی سیستانی و منوچهری عرضه می کند
که اگر چه در محتوای اشعار و رسالت تاریخی آنها سخن بسیار است، ولی در زیبائی بیان
و طراوت کلام شان حرفی نیست.
3
ابوریحان
بیرونی (زادهٔ
۱۴ شهریور ۳۵۲، کاث، خوارزم - درگذشتهٔ ۲۲ آذر ۴۲۷، غزنین)
دانشمند بزرگ و ریاضی دان، ستاره شناس، تقویم شناس، انسان شناس، هند شناس و تاریخ نگار بزرگ ایرانی
·
ابن سینا
و بیرونی معاصر فردوسی اند و رازی، طبری، فارابی، غزالی، خیام و بیهقی با کمی
فاصله به همان دوره تعلق دارند.
4
·
بزرگترین
دانشمندان و سازماندهان جنبش اسماعیلی نیز از این دوره اند که گاه با علم و منطق و
گاه با خنجر و شمشیر برای تحقق اهداف خویش رزمیده اند.
5
·
در کمتر دوره
ای از تاریخ ایران، چنین کهکشان پرستاره ای از درخشان ترین چهره های علم، ادب، هنر
و سیاست و جوشش و تلاش و شکوفائی همه گیر آنها را می توان دید و شاید بتوان گفت که
این دوره در نوع خود بی نظیر بوده است.
6
·
در این دوره
شکوفائی فرهنگی، باز گشت به گذشته، نه به معنای ارتجاعی، بلکه به معنای نوزائی
فرهنگ کهن در سطح عالی تر، چشمگیر است.
·
(سؤال
اما این است که چرا؟
·
علاوه بر
این، به چه دلیل در سطح عالی تر؟
·
منظور از
این سطح عالی تر مشخصا کدام فرماسیون اجتماعی است؟
·
جوانشیر
یا خود نمی داند و یا نمی خواهد بگوید. شین میم شین)
7
·
نگاه به
گذشته برای ساختن آینده، بازیابی آنچه که گم شده، ولی ارزش خود را از دست نداده،
یکی از جهت های مهم شکوفائی فرهنگی بوده است.
الف
·
در این دوره
کوتاه چند ده ساله، داستان ها و نوشتارهای کهن جمع آوری و ترجمه می شوند.
ب
·
عده
کثیری از دانشمندان و شعرا به این کار همت می گمارند و چندین شاهنامه منثور و
چندین کتاب پیرامون آداب کهن ایرانی به زبان فارسی و عربی پدید می آید.
8
·
انگلس راجع
به دوره رنسانس در اروپا می گوید:
الف
·
«این دوره
به مردان غول آسا نیاز داشت و چنین مردانی را که در قدرت اندیشه، احساس و اراده و
در دانش و درک همه جانبه، غول هائی بودند، پدید آورد...
ب
·
خصلت
ویژه این مردان عبارت از آن بود که تقریبا همه آنان در مرکز حوادث دوره خویش می
زیستند، در مبارزه عملی به سود این یا آن طرف، فعالانه شرکت می کردند، عده ای با
قلم، عده ای با شمشیر و عده ای با هر دو می رزمیدند.»
9
·
این
جملات در باره دوره ی گفته شده، بلحاظ مرحله توسعه و تکامل اجتماعی، با زمان
فردوسی متفاوت است.
·
(انچه
که انگلس می گوید مربوط به عصر جدید بورژوائی است.
·
محتوای این
دوره را جنبش های ضد فئودالی و انقلابی ـ بورژوائی تشکیل می دهد.
·
اگر
رنسانس زمان فردوسی بزعم جوانشیر مترقی است، فقط می تواند محتوای بورژوائی داشته
باشد.
·
در حالی
که در ایران همه شواهد دال بر بازگشت به جامعه اشتراکی اولیه است.
·
شاید به
دلیل گرایش خود جوانشیر به کمونیسم است که مانع گذراندن این قضیه از صراحت می شود.
شین میم شین)
10
·
با این
حال، گفته های انگلس را می توان تقریبا بطور کامل در باره دوره نوزائی فرهنگی
ایران در زمان فردوسی نیز تکرار کرد.
الف
·
در این دوره
هم مبارزه اجتماعی همه جانبه بود و تلاش و کوشش همه گیر.
ب
·
مغزهای
متفکر زمان از این مبارزه برکنار نبودند و نمی توانستند برکنار بمانند.
ت
·
فردوسی
با شاهنامه اش شاید عالی ترین تجسم نوزائی فرهنگی ایران باشد.
پ
·
او با
این اثر خود، تمام وظایف رنسانس فرهنگی را از زنده کردن و باز یافتن گذشته و
انعکاس زمان حال گرفته تا استوار کردن زبان دری در سطحی عالی انجام داده است.
·
شاهنامه
در قلب دوره فردوسی جای دارد.
پایان
ادامه دارد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر