تدارک تئوریک توضیح «تئوری شناخت» (15)

فریدریش انگلس

دانش منتج از تجربه (2 ) (بخش آخر)
Erfahrung
پروفسور الفرد کوزینگ
برگردان شین میم شین

10
انگلس

الف

• بنظر انگلس «علوم طبیعی مدرن، قانون منشاء تجربی هر محتوای فکری را چنان وسعت می بخشند که آن، محدودیت و فرمولبندی سابق خود را به دور می افکند.

ب

• علوم طبیعی با برسمیت شناختن توارث خواص اکتسابی سوبژکت، دانش منتج از تجربه را از فرد به نوع (از دانش منتج از تجربه فردی به دانش منتج از تجربه نوعی) منتقل می کند.

ت

• افراد منفرد، دیگر نباید حتما دانش منتج از تجربه را شخصا تجربه کرده باشند.
• دانش منتج از تجربه منفرد هر فرد می تواند تا درجه معینی بوسیله نتایج حاصل از تجارب نیاکان او جایگزین شود.»
• (کلیات مارکس و انگلس، جلد 20، ص 529)

11

ایدئالیسم ذهنی

ریچارد آوناریوس (1843 ـ 1896)
فیلسوف آلمانی
از نمایندگان امپیریوکریتیسیسم

• ایدئالیسم ذهنی دانش منتج از تجربه را با ادراک یکی می گیرد و آن را قاعدتا به مقوله مرکزی سیستم های فلسفی خود تبدیل می کند.
• (آوه ناریوس، «نقد دانش منتج از تجربه محض»)

12
برکلی

• برکلی حتی دانش منتج از تجربه را بمثابه جریان روانی محض قلمداد می کند.

13
هیوم

• هیوم دانش منتج از تجربه را نتیجه بهم پیوستن ایده ها بنا بر عادت می داند.

14
کانت

• بنظر کانت دانش منتج از تجربه با شناخت یکسان است.
• دانش منتج از تجربه، شناخت مرکب است که تنها بوسیله فرم های تفهیم تجسمی و مفاهیم فهم اپریوریستی که بکمک شان احساس ها مورد کند و کاو قرار می گیرند تا به وحدت ترکیبی دست یابند، امکان پذیر می گردد.

15
نئوکانتیانیسم

• نئوکانتیانیسم با آغاز از کانت و با اشاره به هیوم و برکلی، دانش منتج از تجربه را بطور کلی خالق اشیا می نامد.

*****

• مفهوم «دانش منتج از تجربه» مفهوم صریح و روشنی نیست:
• آن هم استنتاجات ماتریالیستی و هم استنتاجات ایدئالیستی ـ ذهنی را امکان پذیر می سازد.

• از این رو باید آن را در زبان علمی در تعریف صریح و در مختصات جهان بینانه واضح و روشنش مورد استفاده قرار داد.

16
لنین

• به قول لنین، «در پشت سر واژه ی «دانش منتج از تجربه» بی تردید هم می تواند گرایش ماتریالیستی در فلسفه نهفته باشد و هم گرایش ایدئالیستی و هم گرایش کانتی و هیومی.
• دانش منتج از تجربه هم گرایش ماتریالیستی و هم گرایش ایدئالیستی در فلسفه را شامل می شود و در هم آمیزی آنها را تضمین می کند.»
• (کلیات لنین، جلد 14، ص 143، 148)

• مراجعه کنید به پراتیک، شناخت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان
ادامه دارد