استالینیسم (31)

پروفسور دکتر ورنر هوفمن

برگردان میم حجری

فصل چهارم

فنومنولوژی استالینیسم شوروی

بخش دوم

رابطه استالینیسم با تئوری مارکسیستی

قسمت اول

شرایط اجتماعی تفکر استالینیستی

·        تغییرات پیاپی آشکار در رابطه استالینیسم با تئوری مارکسیستی نیز با مناسبات اجتماعی و محیط زیستی ئی منطبق بوده، که تحت آنها در خاستگاه استالینیسم، گذار به جامعه نوین صورت می گرفت.

1

·        اتحاد شوروی در وهله اول، نه تنها بلحاظ مادی، بلکه علاوه بر آن، بلحاظ آموزشی، یک کشور عقب مانده بود و روشنفکران نوین خود را می بایستی در اکسیون «تربیتی» انقلاب آموزشی ـ پرورشی به شیوه گلخانه ای به بار بیاورد.

2

·        روند همسانی نیز بعد از جنگ جهانی دوم، در کشورهائی تکرار شد که در آنها حکومت استالینیستی برقرار شد.

3

·        در این کشورها نیز قشر وسیع روشنفکری بطور کلی تنها تحت تأثیر مارکسیسم توسعه یافت و یا به جای روشنفکران وابسته به بورژوازی نشانده شد.

4

·        در هر حال، فقدان پیش شرط اجتماعی نسبی برای این روند و همراه با آن، حذف قاطعانه مواضع معنوی ـ فکری مخالف، برای توسعه بعدی تفکر مارکسیستی از اهمیت بزرگی برخوردار بود.

5

·        به جای برخورد زنده و خلاق به آموزش جدید (مارکسیسم ـ لنینیسم)، برسمیت شناسی آن و ایمان آوردن مذهبی واره بدان رایج گشت.

·        ایمان آوردن به استنباط و درکی که استنباط و درک قدرت سازمان یافته ی دولتی بوده است.

·        (اینجا انگار ضرب المثل عربی مبنی بر اینکه «توده ها به دین ملوک شان می گروند» مصداق پیدا می کرد و آدمی را به یاد اسلام آوردن اقوام مغلوب در مقابل قوای اسلام می اندازد که در صورت عدم تمکین، مجبور به تحمل فشارهای اقتصادی، اجتماعی، معنوی و حقوقی بیشماری بوده اند. مترجم)

6

·        علاوه بر این، برای مدت درازی، جای کنترل از سوی افراد خبره خالی بوده است.

7

·        این کاری است که در جوامع توسعه یافته تر، روشنفکران متقابلا انجام می دهند، روشنفکرانی که افکار عمومی تحت تأثیر شان قرار دارد.

8

·        بدین طریق به جای کنترل علم (مارکسیسم ـ لنینیسم)، کنترل ایمان به علم (ایمان به مارکسیسم ـ لنینیسم)  رواج یافت.

9

·        به عبارت دیگر نه خود علم، نه چند و چون درک مارکسیسم ـ لنینیسم، بلکه نیات شخصی افراد مورد تفتیش قرار گرفت.

·        (نگاهی به بحث های جاری در فرقه ها و باندهای حزبی و سازمانی و گروهی کشورهای عقب مانده نشان می دهد که در همچنان بر همان لولا می گردد. مترجم)

10

·        ترقی اجتماعی و کسب پست و مقام مبتنی بر سیستم چند مرحله ای نیز در همین مسیر سیر می کرد.

·        در نتیجه، از روشنفکران نه کارآئی، بلکه ایمان قلبی و وفاداری طلب می شد و مؤمنان از اجر و مزد دنیوی بهره مند می شدند.

11

·        این امر به برقراری رابطه تظاهرآمیز با مارکسیسم اداری شده میدان می دهد.

12

·        بدین طریق «جهان بینی» دست و پا شکسته ی خلاصه شده ی فرمولواره ای تشکیل می شود که مثل سکه قلبی دست به دست می گردد و در نظر رهبران، داشتن و نداشتن آن بمثابه معیار تعیین دوست و دشمن تلقی می شود.

13

·        عظمت وظایف مادی، که قدرت پرولتری به عهده گرفته بود، به تمایلی میدان می داد که بکمک مواد آموزشی مربوطه، از سوئی عواطف و شور و شوق توده ها را در راه ساختمان جامعه نوین برمی انگیخت و از سوی دیگر، کینه و نفرت نسبت به کسانی را که خطری برای انجام وظیفه خطیر تلقی می شدند و نسبت به دشمنان داخلی و خارجی سوسیالیسم را بیدار نگه می داشت.

14

·        بدین طریق اموسیونالیسم پراگماتیکی خاصی پدید می آید که آموزش را تا حد مفاهیم شورانگیز تهییجگر مسخ و مخدوش می کند.

·        (اموسیونالیسم (عاطفه گرائی) عبارت است از نگرشی که احساسات و عواطف را بمثابه مبانی اساسی شناخت تلقی می کند. مترجم)

·        (اموسیونالیسم پراگماتیکی عبارت است از اموسیونالیسمی که فقط وظیفه مورد نظر و عمل مطلوب برای جامه عمل پوشاندن بدان را در نظر دارد و لاغیر.

·        اموسیونالیسم پراگماتیکی به نتایج مثبت و منفی کوتاهمدت و درازمدت عمل یاد شده بی اعتنا ست. مترجم)  

15

·        چنین رابطه مبتنی بر اعتقاد مذهبی واره به آموزش با مناسبات محیط زیست عمومی در اتحاد شوروی دمخور بوده است.

·        یعنی با شرایطی دمخور بوده است که در آن جامعه سوسیالیستی می بایستی «خلق شود»، یعنی از هیچ، چیزی ساخته شود.

16

·        مهم این بود که از مباحثه و مجادله نظری در داخل و خارج که می توانست مانع انجام وظیفه بزرگ گردد، اجتناب ورزیده شود و «وحدت یکپارچه» در عرصه تئوری نیز همراه با «وحدت یکپارچه» در عرصه پراتیک نشان جهانیان داده شود.

17

·        بدین سان بود که آموزش در کل با مبارزه برای توده ها و با رابطه ساده و مستقیم با شعور بالفعل توده ها دمساز شده بود.

ادامه دارد.