سیری در جهان بینی احسان طبری (38)

 

احسان طبری (1295 ـ 1368)

زنده یاد رفیق احسان طبری در مطلبی به نام

”هدف زندگی چیست؟“

با بررسی مسئله سعادت انسان به عنوان هدف زندگی و با تاکید براینکه

”هدف زندگی کنونی ما آفرینش، کار و پیکار برای به پا داشتن کاخ پیروزی و سعادت وعظمت انسانیت است.“

درخصوص انسانی که پای در راه مبارزه می گذارد و سعادت را در نبرد اجتماعی به سود عدالت و برابری می بیند، از جمله نوشته است:

”کسی به سعادت نبرد اجتماعی دست می یابد که دارای عقل واقع بین، روح انسانی و اراده نیرومند انقلابی است.

به ویژه اراده قوی نقش درجه اول دارد

 زیرا عصرما هنوز عصر مشکلات و موانع است.

 برای آنکه خوب بکوشیم و نیکو برزمیم،

 باید قوی الاراده باشیم.

اشخاص ترسو، بی پشتکار، متزلزل، مردد، بدبین، ناتوان در مقابل کوه دشواری ها، خرد می شوند. ولی اراده ای که با عقل واقع بین و روح انسانی همراه نباشد، نیروی اهریمنی است.

لذا باید تربیت نسل معاصر بر روی این سه محور (عقل واقع بین، روح انسانی و اراده نیرومند انقلابی) و بویژه محور تربیت اراده قوی متکی شود.

باید روح قهرمانان انسان دوست و واقع بین را درنسل معاصر رخنه داد.

این است محمل معنوی حرکت به جلو.“

(«هدف زندگی چیست؟»

احسان طبری

 نوشته های فلسفی و اجتماعی

جلد اول- - چاپ سوم 1386- صفحه 322)   

سرچشمه:
 صفحه فیسبوک

وحید کیانرسی

تحلیلی از شین میم شین

·        در رساله و یا مطلب احسان طبری تحت عنوان «هدف زندگی چیست؟»  به زعم وحید، هدف از زندگی سعادت انسان است.

·        سعادت اما به چه معنی است؟

1

·        سعادت یک مفهوم انتزاعی است.

·        هر کس بنا بر جایگاه اجتماعی خود و بسته به سطح توسعه فکری اش، منظوری از سعادت دارد.

·        به همین دلیل است که هر کس و ناکس رؤیا و یا سودای نیل به سعادت و یا خوشبختی مورد نظر خود را دارد و یا توهم نیل بدان را.

·        و همه از دم پس از نیل بدان متوجه می شوند که به همه چیز رسیده اند، مگر به سعادت کذائی.

·        تار و پود ادبیات فئودالی ـ قرون وسطائی ما را هم واژه های دولت و بخت و اقبال و سعادت و امثالهم تشکیل می دهند.

2

  احسان طبری در مطلبی به نام ”هدف زندگی چیست؟“

با بررسی مسئله سعادت انسان به عنوان هدف زندگی

·        قبل از همه باید از خود پرسید که منظور احسان طبری و یا وحید کیانرسی از انسان چیست؟

3

·        انسان مجرد و یا انتزاعی  که وجود خارجی ندارد.

·        انسان و هر چیز دیگر ـ به قول ولادیمیر لنین ـ فقط بطور مشخص وجود دارد:

·        انسان به صورت برده، رعیت، پرولتر، برده دار، فئودال، بورژوا و غیره وجود دارد.

·        هر کدام از این طبقات اجتماعی و حتی هر کدام از اعضای این طبقات اجتماعی در بهترین حالت سعادت طبقاتی و یا سعادت فردی خود را ایدئالیزه می کند.

·        البته هرگز بدان نمی رسد.

·        انسان کلی و انتزاعی و عام فقط بصورت مفهوم و یا مقوله انسان در کله آدمیان وجود دارد و نه در خارج از آن.

4

زنده یاد رفیق احسان طبری در مطلبی به نام

”هدف زندگی چیست؟“

با بررسی مسئله سعادت انسان به عنوان هدف زندگی

و با تاکید براینکه

”هدف زندگی کنونی ما آفرینش، کار و پیکار برای به پا داشتن کاخ پیروزی و سعادت وعظمت انسانیت است.“

·        هدف از زندگی بزعم طبری که «سعادت انسان» بود، به چرخش قلمی به آفرینش، کار و پیکار استحاله می یابد و سؤالی بر لبان خواننده نقش می بندد:

·        هدف از زندگی «ما» بالاخره کدام است؟

·        سعادت است و یا آفرینش و کار و پیکار برای به پا داشتن کاخ سعادت؟

5

”هدف زندگی کنونی ما آفرینش، کار و پیکار 

برای به پا داشتن کاخ پیروزی و سعادت وعظمت انسانیت است.“

·        این حرف ها از هر کس که باشند، نشانه عدم آگاهی حقیقی او به دیالک تیک وسیله و هدف (آماج)  است:

·        دیالک تیک وسیله و هدف (آماج) از وحدت اضداد تشکیل می یابد.

·        یعنی از وحدت دو ضد به نام وسیله و هدف (آماج) تشکیل می یابد.

·        هدف زندگی نمی تواند در آن واحد هم وسیله باشد و هم هدف (آماج)

·        هدف زندگی نمی تواند در آن واحد هم سعادت انسان کذائی باشد و هم آفرینش و کار و پیکار برای بر پا داشتن کاخ سعادت.

·        این به معنی یکسان تلقی کردن دو ضد دیالک تیکی وسیله و هدف (آماج) است.

·        این به معنی باور به فلسفه عرفان است.

·        کسب و کار عرفان گذاشتن علامت تساوی میان اضداد دیالک تیکی است:

·        به این ترفند است که عرفان به جفنگ «وحدت وجود» می رسد و میان خدا و خرما علامت تساوی می گذارد.

·        به این ترفند است که پانته ئیسم (همه و همه چیز خدائی) که عرفان بر آن مبتنی است،  میان طبیعت و انسان و روح و خدا و غیره علامت تساوی می گذارد.  

6

”هدف زندگی کنونی ما آفرینش، کار و پیکار 

برای به پا داشتن کاخ پیروزی و سعادت وعظمت انسانیت است.“

·        نکته مهم دیگری که اکنون به نظر می رسد استحاله انسان به انسانیت است.

·        در جمله اول، از سعادت انسان به عنوان هدف زندگی سخن رفته است:

مسئله سعادت انسان به عنوان هدف زندگی

·        در جمله بعدی، هدف زندگی به آفرینش و کار و پیکار برای تشکیل کاخ سعادت انسانیت استحاله می یابد.

·        این دیگر خیلی مسئله زا ست.

·        سعادت انسان را به هر ترفندی هم بپذیریم، سعادت انسانیت را نمی توان پذیرفت.

·        چون اصطلاح «سعادت انسانیت» بی معنی تر از سعادت انسان انتزاعی است.

·        انسانیت که نمی تواند بدبخت و یا خوشبخت باشد.

·        انسان مشخص می تواند اما خوشبخت و یا بدبخت باشد.

·        مثلا به قول فروغ:  

می توان با هر فشار هرزه ی دستی
بی سبب فریاد کرد و گفت:

«آه من بسیار خوشبختم!»

·        شاید منظور طبری نه انسانیت، بلکه بشریت بوده است.

·        هدف از زندگی تأمین سعادت بشریت است.

7

احسان طبری درخصوص انسانی که پای در راه مبارزه می گذارد و سعادت را 

در نبرد اجتماعی به سود عدالت و برابری می بیند، از جمله نوشته است:

·        احسان طبری و یا وحید کیانرسی در این جمله، مفهوم انتزاعی سعادت را از صراحت می گذراند:

·        سعادت بدین طریق به معنی شرکت در نبرد اجتماعی به سود عدالت و برابری در می آید.

·        بنا بر این حکم احسان طبری و یا وحید کیانرسی، سعادت مند کسی است که در راه عدالت و برابری مبارزه می کند.

8

·        حالا محتوای معنوی همین سه جمله احسان طبری و یا وحید کیانرسی را جمعبندی کنیم و ببینیم که چه نتیجه ای حاصل می آید:

الف

·        در جمله اول هدف از زندگی نیل به سعادت انسان بود.

ب

·        در جمله دوم هدف از زندگی آفرینش و کار و پیکار برای نیل به سعادت انسانیت بود.

ت

·        در جمله سوم، سعادت (که هدف زندگی بود)، شرکت در «نبرد اجتماعی به سود عدالت و برابری» قلمداد می شود.

·        بدین طریق، هدف زندگی و یا سعادت به مبارزه در راه عدالت و برابری تقلیل می یابد.

·        یعنی آفرینش و کار حذف می شوند و فقط پیکار می ماند.   

  

·        ایراد فکری این احکام این است که  پیکار وسیله است و نه هدف و نتیجتا نه سعادت.

 

9

احسان طبری درخصوص انسانی که پای در راه مبارزه می گذارد و سعادت را 

در نبرد اجتماعی به سود عدالت و برابری می بیند، از جمله نوشته است:

”کسی به سعادت نبرد اجتماعی دست می یابد که 

دارای عقل واقع بین، روح انسانی و اراده نیرومند انقلابی است.

·        طبری در این جمله ضمن سعادت (و یا هدف زندگی)   تلقی کردن شرکت در نبرد اجتماعی، به برشمردن مشخصات مبارز مورد نظر مبادرت می ورزد:

·        بزعم طبری، هر کس در نبرد اجتماعی شرکت کند، هم سعادتمند است و هم دارای سه مشخصه مهم است:

الف

·        دارای عقل واقع بین است.  

ب

·        دارای روح انسانی است.

ت

·        دارای اراده نیرومند انقلابی است.

10

”کسی به سعادت نبرد اجتماعی دست می یابد که

 دارای عقل واقع بین، روح انسانی و اراده نیرومند انقلابی است.

·        منظور احسان طبری و یا وحید کیانرسی از عقل واقع بین چیست؟

·        عقل واقع بین چه تعریفی دارد؟

·        عقل غیر واقع بین هم وجود دارد؟

·        آیا منظور طبری همان خرد تاریخی است؟

·        و یا منظور او عقل اندیشنده است؟

11

”کسی به سعادت نبرد اجتماعی دست می یابد که 

دارای عقل واقع بین، روح انسانی و اراده نیرومند انقلابی است.

·        منظور از داشتن روح انسانی چیست؟

·        پیش شرط داشتن روح انسانی شرکت در نبرد اجتماعی است؟

·        یعنی اگر کسی مبارزه نکند، فاقد روح انسانی است؟

·        شاید منظور طبری از مفهوم روح انسانی، هومانیسم (انسان گرائی) باشد.

   

12

”کسی به سعادت نبرد اجتماعی دست می یابد که

 دارای عقل واقع بین، روح انسانی و اراده نیرومند انقلابی است.

·        مشخصه دیگر شرکت کننده در نبرد اجتماعی، داشتن اراده نیرومند انقلابی است.

·        اراده انقلابی را چگونه می توان از اراده ضد انقلابی تمیز داد؟

ادامه دارد.