• سوفیسم به جریانی در فلسفه یونان اطلاق می شود که تأثیرش از اواسط قرن پنجم تا پایان قرن چهارم قبل از میلاد ادامه یافته است.
• نمایندگان اصلی سوفیسم بشرح زیر بوده اند:
الف
پروتاگوراس (490 ـ 411)
از فلاسفه ما قبل سقراطی آنتیک (جهان باستان کلاسیک) یونان
از نمایندگان اصلی سوفیسم
به سبب سخنرانی در مجامع خلقی محکوم شد و در راه فرار به سیسیل (ایتالیا) جان باخت.
بعد آثارش به آتش کشیده شد.
پروتاگوراس به وجود «ماده سیال» باور داشت.
(باوری ماتریالیستی)
از فلاسفه ما قبل سقراطی آنتیک (جهان باستان کلاسیک) یونان
از نمایندگان اصلی سوفیسم
به سبب سخنرانی در مجامع خلقی محکوم شد و در راه فرار به سیسیل (ایتالیا) جان باخت.
بعد آثارش به آتش کشیده شد.
پروتاگوراس به وجود «ماده سیال» باور داشت.
(باوری ماتریالیستی)
• پروتاگوراس
ب
• جرجیاست
• هیپیاسپ
• پرودیکوسث
• کریتیاس1
• اهمیت سوفیسم در این است که نمایندگان آن در تاریخ فلسفه، انسان را با تمامتش، در کانون بررسی فلسفی قرار داده اند که مسئله گذاری آنتروپولوژیکی نامیده می شود.
• (منظور از مسئله گذاری، شیوه طرح مسائل فلسفی و غیره است.
• آنتروپولوژی به معنی تحت اللفظی آن، به آموزشی اطلاق می شود که به تکوین انسان مربوط می شود.
• ما باید میان دو نوع آنتروپولوژی فرق بگذاریم:
• آنتروپولوژی منسوب به علوم طبیعی ـ طبی و
• آنتروپولوژی به اصطلاح فلسفی. مترجم)
• مراجعه کنید به آنتروپولوژی، آنتروپولوژیسم، آنتروپومورفیسم، آنتروپومرکزی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
2
• فلسفه یونان تا پیدایش سوفیسم، در وهله اول فلسفه طبیعت بود.
• ولی در چالش و کشمکش با آموزش های سوفیستی، مسائل منطقی، اخلاقی، علمی ـ دولتی، علمی ـ حقوقی، استه تیک (زیبائی شناسی) و زبان شاسی سوفیسم وارد آن می شوند.
3
• سوفیست ها خود موجد سیستم های فلسفی سیستماتیک (منظم) نبوده اند، ولی به طرح مسائل جدید زیر پرداخته اند:
الف
• به طرح مسائل در رابطه با انسان و تأثیرگذاری های بسیار مهم.
ب
• به طرح مسائلی که نهایتا به بررسی سیستماتیک و فلسفی مسائل معرفتی ـ نظری (مسائل مربوط به تئوری شناخت)، مسائل اتیکی ـ اجتماعی و مسائل استه تیکی منجر شده است.
• مراجعه کنید به اتیک (اخلاق) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
4
• سوفیسم را می توان به دلایل زیر نماینده روشنگری خاص آنتیک قلمداد کرد:
الف
• به دلیل مسئله گذاری های فلسفی وسیعب
• به دلیل اشتغال سوفیست ها، بمثابه معلمین عمومی و حرفه ای فلسفه
ت
• به دلیل اشتغال سوفیست ها، بویژه بمثابه معلمین هنر سخنوری (رتوریک)
پ
• به دلیل اشتغال سوفیست ها، به مثابه معلمین هنر بحث و مجادله (اریستیک)
ث
• به دلیل اشتغال سوفیست ها، به مثابه معلمین هنر استدلال (دیالک تیک) به قصد ترویج معارف فلسفی و علمی زمان خود.
5
• مشخصه سوفیسم (البته نه بمثابه یک مکتب یکپارچه) عبارت است از داشتن گرایشات اسکپتیکی و رلاتیویستی کم و بیش شدید.
• مراجعه کنید به اسکپتیسیسم (تردیدگرائی)، رلاتیویسم (نسبیتگرائی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
I
نتایج مثبت گرایشات اسکپتیکی ـ رلاتیویستی سوفیسم
نتایج مثبت گرایشات اسکپتیکی ـ رلاتیویستی سوفیسم
• این گرایشات اسکپتیکی ـ رلاتیویستی در نسل قدیم سوفیست ها (پروتاگوراس، جرجیاس، هیپیاس، پرودیکوس) بطور مثبت، به مثابه گشتاورهای زیر به بار می نشینند:
الف
• بمثابه گشتاورهای انتقادی ـ مذهبی تفکر
ب
• بمثابه گشتاورهای انتقادی ـ اجتماعی تفکر:
1
• به مثابه تردید در منشاء الهی هنجارهای اخلاقی
2
• به مثابه تردید در تغییرناپذیر دانستن قوانین حقوقی
ت
• بمثابه گشتاورهای ماتریالیستی:1
• قبول واقعیت عینی مستقل از شعور انسانی
2
• قبول «ماده سیال» از سوی پروتاگوراس
II
نتایج منفی گرایشات اسکپتیکی ـ رلاتیویستی سوفیسم
نتایج منفی گرایشات اسکپتیکی ـ رلاتیویستی سوفیسم
کریتیاس (460 ـ 403 ق. م.)
شاعر، نویسنده، فیلسوف، سیاستمدار یونان باستان
شاعر، نویسنده، فیلسوف، سیاستمدار یونان باستان
• در نسل جوان سوفیست ها، که معروفترین نماینده آن کریتیاس بود، گرایشات اسکپتیکی و رلاتیویستی به اسکپتیسیسم، رلاتیویسم و سوبژکتیویسم منتهی می شوند.
• مراجعه کنید به اسکپتیسیسم، رلاتیویسم و سوبژکتیویسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
6
• سوفیسم به جریانات زیر منحرف می شود:
الف
• به مفهوم بازی صرفب
• به فن اقناع غیر بر بنیان استنتاجات غلط و فریبا
ت
• به مجادله توخالی بر سر واژه ها7
• شاخص اصلی نمایندگان قدیم و جدید سوفیسم تعلقات اجتماعی ـ سیاسی آنها به جناح های سیاسی متضاد بوده ا ست:
الف
• سوفیست های قدیم به جناح سیاسی دموکراتیک تعلق داشته اند.
ب
• سوفیست های جدید به جناح سیاسی ارتجاعی ـ اشرافی تعلق داشته اند.
8
• مفهوم «سوفیسم» در زبان امروزی محتوای تحقیرآمیز دارد و به معانی زیر به کار می رود:
الف
• به معنی استفاده از روش و متد فریباب
• به معنی وارونه کردن حقایقت
• به معنی اختراع دلیل واره برای اثبات تزهای فلسفی ـ علمی و یا سیاسی باطل
• این معانی منفی از انحراف سوفیسم در نمایندگان جدید آن آب می خورد.
• ارزیابی منفی سوفیسم (اگر پیشداوری های طبقاتی را کنار بگذاریم) در تاریخ فلسفه از زمان افلاطون تا ارسطو نیز به همین سان.
پایان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر