حیدر بابایه سلام
سید محمد حسین بهجت تبریزی
(۱۲۸۵ - ۱۳۶۷)
ترجمه، ویرایش و تحلیل از
میمحا نجار
۲۵
حیدربابا ، کندین توْیون توتاندا
قیز- گلینلر ، حنا- پیلته ساتاندا
بیگ، گلینه دامنان آلما آتاندا
منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار
عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار
معنی تحت اللفظی:
حیدر بابا، وقتی در روستایت عروسی می گیرند و دختران و عروسانت گیسوان شان را حنا می می بندند، وقتی که داماد از پشت بام به عروس، سیب می اندازد، من هم بر دخترانت چشم دارم و در ساز نوازندگانت حرف دارم.
شهریار در این بند شعر، مراسم عروسی در روستای حیدر بابا را که در کودکی تجربه کرده، به خاطر می آورد.
۱
حیدربابا ، کندین توْیون توتاندا
قیز- گلینلر ، حنا- پیلته ساتاندا
واژه «ساتاندا» به احتمال قوی، خطای املایی است.
چون درعروسی که دختران و عروسان حنا نمی فروشند.
احتمالا «ساچاندا» بوده است.
ساچ به معنی گیسو و زلف باید باشد.
منظور شاعر حنابندی بر زلف است که در ازمنه قدیم برای رنگ کردن زلف و ضمنا برای تحکیم زلف و دست و پا و غیره مورد استفاده قرار می گرفت.
آن زمان هنوز رنگ موی صنعتی تولید نمی شد.
۲
بیگ، گلینه دامنان آلما آتاندا
پرتاب سیب از پشت بام به عروس یکی از مراسم سنتی در روستای حیدر بابا باید باشد.
رسم حیرت انگیزی است.
این سیب همان سیبی است که در انجیل (شاید هم در تورات) به وسوسه ابلیس، حوا به آدم خورانده است و خروج از بهشت برین و سقوط در زمین را در پی داشته است.
سیب در ادبیات غربی میوه عشق است.
در قرآن کریم از سیب حرفی در بین نبوده است.
سخن از خوردن گندم است که خواجه شیراز هم بدان اشاره کرده است:
پدرم روضه رضوان به دو گندم بفروخت
من چرا ملک جهان را به جوئی نفروشم
معنی تحت اللفظی:
پدرم باغ بهشت را به دو دانه گندم فروخت.
من اگر ملک جهان را به دانه ای جو نفروشم، ناخلف و نااهل خواهم بود.
۳
حیدربابا ، کندین توْیون توتاندا
قیز- گلینلر ، حنا- پیلته ساتاندا
بیگ، گلینه دامنان آلما آتاندا
منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار
چشم داشتن بر دختران روستا به معنی علاقه مندی به آنها ست.
شهریار کوچولو، شیفته دختران روستا بوده است و اکنون با مرور خاطرات کودکی در حسرت تکرار آن روزگار به سر می برد.
واپسگرایی (ارتجاع) تار و پود ایده ئولوژی اجامر فئودالی، فوندامنتالیستی و فاشیستی را فراگرفته است.
هرمان گورینگ وزیر جنگ آلمان فاشیستی تمامت نیرو و انرژی و هم و غم و فکر و ذکر خود را به بازتولید گاوی از عهد بوق مصروف داشت که نسلش هزاران سال قبل منقرض شده بود.
آخر سر هم به آرزویش نرسید.
ارتجاع که نباید شاخ و دم داشته باشد.
۴
حیدربابا ، کندین توْیون توتاندا
قیز- گلینلر ، حنا- پیلته ساتاندا
بیگ، گلینه دامنان آلما آتاندا
منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار
عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار
شهریار میان چشم داشتن در دختران روستا و زیور شعر پوشاندن به چشمداشت خویش رابطه برقرار می کند:
در شعر آرزو و ایدئال شاعر تجسم می یابد.
روح، مادیت کسب می کند.
آن هم به طرز مضاعف:
الف
شیفتگی شاعر به دختران روستا، نخست به زیور شعر آراسته می شود.
یعنی جامه کلام موزون می پوشد.
ب
بعد کلام موزون شاعر، به زیور موسیقی آراسته می شود.
جامه آهنگ و آواز می پوشد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر