رودکی
( ۲۴۴ - ۳۲۹)
ویرایش و تحلیل از
مسعود بهبودی
قصاید و قطعات
(شمارهٔ ۳)
به نام نیک تو، خواجه،
فریفته نشوم
فریفته نشوم
که نام نیک تو
دام است و زرق
مر نان را
دام است و زرق
مر نان را
کسی که دام کند، نام نیک از پی نان
یقین بدان تو که
دام است نانش، مر جان را
دام است نانش، مر جان را
خواجه
مالدار
دولتمند
سوداگر
تاجر
وزیر
صدر اعظم
نخست وزیر
معنی تحت اللفظی:
خواجه، من فریب نام نیک فریبای تو را نخواهم خورد.
برای اینکه تو مزور و مکاری و از نام نیکت، دام ساخته ای.
نام نیک تو، ابزاری برای ربودن نان از سفره این و آن است.
کسی که نام نیکش را به ابزاری جهت ربودن نان از سفره این و آن مبدل کند، مطمئن باش، که از نانش، دامی برای ربودن جان این و آن خواهد ساخت.
این دو بیت شعر رودکی ـ بلحاظ غنای نظری ـ حیرت انگیز و ستایش انگیز است.
فقط باید فکرش را کرد که او بیش از ۱۰۰۰ سال پیش از این، این شعر را سروده است.
اگر سطح توسعه فکری رودکی در این دو بیت شعرش را با سطح توسعه فکری شخصیت های سیاسی، اقتصادی، فلسفی، هنری و فقهی ایران فعلی مورد مقایسه قرار دهیم، به سقوط هول انگیز فکری مردم کشور پی می بریم و دچار هراس سرشته به شرم می شویم.
۱
به نام نیک تو، خواجه،
فریفته نشوم
به همین دلیل فریب شهرت و آوازه و نام نیک کذایی کسی را نمی خورد.
این اما فقط یک روی مدال دیالک تیکی است.
روی دیگر این مدال، آن است که شاعر شعورمند هشیار ژرف اندیش، فریب نام بد کذایی کسی را هم نمی خورد.
این بدان معنی است که فرم و نمود و ظاهر آدم ها و چیزها و پدیده ها برای شاعر، ثانوی است.
شاعر دلیل می آورد، تا ادعای خود را اثبات کند:
۲
به نام نیک تو، خواجه،
فریفته نشوم
که نام نیک تو
دام است و زرق
مر نان را
دام است و زرق
مر نان را
دلیل رودکی این است که می توان از نام نیک، دامی برای فریب خلایق ساخت.
این اما به چه معنی است؟
این بدان معنی است که رودکی دیالک تیک ابزار و آماج را به شکل دیالک تیک نام و نان بسط و تعمیم می دهد:
نام در این صورت، ابزاری برای جلب اعتماد همنوع و تخلیه جیب و سفره همنوع می شود.
نام بدین طریق و با این ترفند به دامی برای کسب نان مبدل می شود.
رودکی در این بیت شعر از مکر و فریب و شعبده خواجگان به مثابه اعضای طبقه حاکمه پرده بر می دارد.
امروزه در همه جای جهان با همین ترفند، مبارزه طبقاتی بی رحمانه و بی شرمانه ای از بالا صورت می گیرد و نان سفره خلایق چپاول و غارت می شود.
ترفندها در این زمینه به درجه حیرت انگیزی از کمال رسیده اند.
اعضای طبقه حاکمه نخست نام نیکی از خود در می کنند.
بعد از نام نیک خود دامی برای اخذ آرای خلایق می سازند.
پس از انتخاب شدن، به ریش خلایق می خندند و در طرفة العینی میلیونر و یا میلیاردر می شوند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر