ضرورت (جبر) (5)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان  شین میم شین

7

مفهوم « ضرورت (جبر)

در فلسفه بورژوائی واپسین

·        در فلسفه بورژوائی، در نیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم، مفهوم ضرورت (جبر) رفته رفته به باد فراموشی سپرده می شود و جای خالی آن با اتکا بر نظرات هیوم و امثالهم، با نظرات سوبژکتیویستی پر می شود:

1

·        بدین طریق، امپیریوکریتیسیسم فقط ضرورت (جبر) منطقی را می پذیرد.

2

برتراند آرتور ویلیام راسل (۱۸۷۲ – ۱۹۷۰)

فیلسوف بریتانیایی

منطق‌دان، ریاضی‌دان قرن بیستم

فعال صلح و خلع سلاح

لیبرال، راسیونالیست، پوزیتیویست

مؤلف (در همکاری با وایتهد) یکی از مهمترین آثار قرن بیستم

موسوم به اصول ریاضیات

در زمینه مقدمات ریاضی

از اساتید دانشگاه های زیر:

کامبریج، هاروارد، پکن، مدرسه اقتصاد لندن

برنده جایزه نوبل (1950)

·        نئوپوزیتیویسم (برتراند راسل، کارناپ، ویتگنشتاین و غیره)  و ایدئالیسم باصطلاح فیزیکی (ژان، وایتسزکر، جردان و غیره) نیز به همان سان، به انکار ضرورت (جبر) عینی، حداقل در عرصه مربوط به فیزیک کوانتومی برمی خیزند.

3

·        مشخصه جامعه شناسی بورژوائی و تئوری های رویزیونیستی جناح راست سوسیال ـ دموکراسی، عبارت می شود از انکار و تحریف مفهوم ضرورت (جبر) و قانونمندی های توسعه اجتماعی.

·        مراجعه کنید به توسعه، دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

8

مفهوم ضرورت (جبر)

در فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی

·        فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی با پذیرش وجود عینی ماده در حال حرکت و پیوند کلی میان کلیه فرم های ماده و فرم های حرکت ماده، وجود عینی ضرورت (جبر) را به عنوان فرم خاصی از پیوند میان چیزها، روندها و سیستم های جهان مادی نتیجه می گیرد.

1

·        خصلت عینی ضرورت (جبر)، بدان معنی است، که پیوندهای موجود در طبیعت و جامعه، نه ناشی از شعورند و نه ناشی از یک منشاء غیر مادی، بلکه مستقل از شعور، اندیشه، خواست و امیال انسان ها وجود دارند و این امر مانع آن نمی شود، که انسان ها آنها را بشناسند و در کردوکار عملی خود مورد استفاده قرار دهند. 

2

·        حوادث، روندها، پیوندها و غیره وقتی ضرور (جبری) نامیده می شوند، که در سیستمی از شروط معین، بوسیله حوادث و روندهای دیگر بدون هیچ قید و شرطی تعیین شوند، یعنی تحت شرایط معینی، فقط چنین و نه طور دیگر، تحقق یابند.  

3

·        از آنجا که حوادث و روندها و غیره، تحت شرایط یکسان، همواره به شکل یکسانی بروز می کنند و یا جریان می یابند، می توان گفت که ضرورت (جبر) در عین حال یک عام بالقوه است.

4

·        لنین در این رابطه می نویسد:

·        « ضرورت (جبر) و عام پیوند ناگسستنی با هم دارند» 

·        و «عام وجود»، «عام در وجود است.»

·        (لنین، «مجموعه آثار»، جلد 38، ص 72، 251)

ادامه دارد.