طبقه بندی علوم (5)

پروفسور دکتر کامیلیا وارنکه 

برگردان شین میم شین

طبقه بندی علوم

در عصر جدید

ادامه

9

·        رابطه تنگاتنگ روز افزون علوم طبیعی با پراتیک تولید که در توسعه متقابل آندو استحکام بیشتری می یابد، موجب تمایز هرچه نیرومندتر علوم از یکدیگر می شود.

10

·        در حالیکه علوم طبیعی (مکانیک، شیمی و غیره) به میزان روز افزونی مستقیما در تولید مؤثر واقع می شوند و دقتمندی بیشتر کسب می کنند، نظریات مربوط به جامعه و افراد انسانی  ـ اصولا ـ در سطح توسعه موجود درجا می زنند.

11

اندره ماری امپر (1775 ـ 1836) 
فیزیک دادن   
ریاضی دان فرانسوی

·        این وضع، خود را در تلاش اندره ماری امپر برای طبقه بندی علوم نمایان می سازد.

·        امپر علوم را به دو «خطه» طبقه بندی می کند:

الف

·        همه علوم مربوط به طبیعت به «خطه اول» تعلق می یابند و کلیه علوم مربوط به جامعه، افراد انسانی و تحقیق به «خطه دوم».

ب

·        آنگاه علمی نمی ماند که بمثابه متا تئوری و یا متدئولوژی دو «خطه» یاد شده را به هم پیوند دهد.

پ

·        فلسفه که بنظر ارسطو، فرانسیس بیکن، هوبس، دآلمبر و امثالهم این فونکسیون را بدوش می کشید، به رشته ای از رشته ها، آنهم رشته درجه دومی در «خطه دوم» تنزل می یابد.

ت

·        اما برای ریاضیات ـ بر عکس فلسفه ـ بدلیل جا داشتن در «خطه اول» در رابطه با علوم مربوط به جامعه و انسان ها هیچ فونکسیونی محول نمی شود.

12

·        تشکیل سیستم های دوئالیستی علوم که با تحقیر پوزیتیویستی فلسفه در رابطه بوده، در قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم به گرایش مسلط بدل می شود.

الف

آنتوان آگوستین کورنو (1801 ـ 1877) 
 ریاضی دان، فیلسوف، اقتصاد دان فرانسوی

·        کورنو در تلاش جهت طبقه بندی علوم، از فلسفه حتی نامی نمی برد.

ب

آگوست کومته 
(1798 ـ 1857) 
ریاضی دان
فیلسوف
منتقد مذهب
از نمایندگان اصلی پوزیتیویسم فرانسه 
از بنیانگذاران جامعه شناسی

·        آگوست کومته به جرگه طرفداران سن سیمون می پیوندد که از علوم، انتظار دارد که «مثبت» شوند، یعنی به علوم تجربی محض مبدل شوند.

پ

·        تمامی سیستم علوم در سیستم «فلسفه مثبت» خلاصه می شود و حتی جائی در جوار آن برای فلسفه «متا فیزیکی»، بمثابه متا تئوری عام اختصاص داده نمی شود.

ت

·        تنها به مسائل فلسفی مربوط به علوم منفرد اجازه تنفس (نفس کشی) داده می شود.

ث

هربرت اسپنسر
 (1820 ـ 1903) 
فیلسوف و جامعه شناس
مؤسس تئوری اوولوسیون 
از پیشقراولان سوسیال ـ داروینیسم

·        وقتی نوبت، به اسپنسر می رسد، فاتحه آن هم خوانده می شود:

·        فلسفه ـ به مثابه شناخت عالی ترین عامیت ـ فاقد موضوع خاص خویش است و لذا نمی تواند علم تلقی شود.

ادامه دارد.