سیری در جهان بینی شهریار (40)

حیدر بابایه سلام

سید محمد حسین بهجت تبریزی

(۱۲۸۵ - ۱۳۶۷)

  ترجمه، ویرایش و تحلیل از

میمحا نجار

2

حیدربابا ، کهلیک لروْن اوچاندا
کوْل دیبینَّن دوْشان قالخوب، قاچاندا
باخچالارون چیچکلنوْب، آچاندا
بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

1

حیدربابا ، کهلیک لروْن اوچاندا
کوْل دیبینَّن دوْشان قالخوب، قاچاندا
باخچالارون چیچکلنوْب، آچاندا

·        شهریار اینجا، یاد مانده های خود از پدیده های طبیعی را جامه شعر می پوشاند:

·        پرواز کبک ها را

·        جست و خیز هراس آلود خرگوش ها را

·        باز شدن غنچه ی باغچه های خانه ها را  

2

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        شهریار قلب انسانی را نیز ناتورالیزه می کند.

·        غنچه واره تصور  وتصویر می کند.  

·        قلب را به مثابه غنچه بسته و نشکفته می انگارد.

·        این به معنی دلگرفتگی آدمی است.

·        به معنی اندوهگین بودن آدمی است.

3

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        شهریار از حیدر بابا می خواهد که از او و امثال او هم یاد کند و به هنگام باز شدن غنچه ی گل ها در باغچه ی خانه ها، غنچه دل او و امثال او را هم باز کند و خاطرشان را شادمان سازد.

4

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        شهریار با واژه «آچیلمیان» (باز نشده و یا باز نشونده)، غنچه ی دل های اعضای جامعه را نیز ناتورالیزه می کند.

·        آن سان که غنچه دل های آنها به غنچه گل ها شباهت کسب می کنند:

الف

·        غنچه دل هائی که باز اند و افراد مربوطه شادمان اند.

ب

·        غنچه دل هائی که بسته اند و افراد مربوطه غمگین اند.  

5

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        در این بند شعر، گدا وارگی اعضای جامعه فئودالی ـ صرفنظر از جایگاه اجتماعی شان ـ انعکاس می یابد.

·        در فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی فئودالی همه اعضای جامعه در هر صورت، سائل اند.

·        اهل سؤال اند.

·        گدا واره اند.

·        فرق هم نمی کند که از اعضای طبقه حاکمه (اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی) باشند و یا از اعضای توده.

الف

·        اعضای طبقه حاکمه (اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی) ستاننده اند و نه دهنده.

·        ستد اعضای طبقه حاکمه از توده های مولد و زحمتکش فقط بلحاظ فرم با ستد گداها تفاوت دارد:

1

·        گدا ها با رو داری، سماجت، بی شرمی توأم با کنه وارگی پشیزی از کسی می ستانند.

2

·        اعضای طبقه حاکمه بسان قلدرها، لوطی ها، لات ها، رهزن ها و زورگیرها دار و ندار این و آن را به زور می ستانند.

ب

·        ستد ماهیتا ستد است.

·        فرم ستاندن اما تفاوت دارد.

پ

·        ضمنا ستد اعضای طبقه حاکمه با ستد گدایان بلحاظ کیفی فرقی ندارد.

·        تفاوت آندو در کمیت موضوع ستد است:

1

·        گدا پشیزی می ستاند.

2

·        اعضای طبقه حاکمه دار و نداری

·        اعضای طبقه حاکمه اگر هم احیانا با زجر و مصیبت و کر و فر و غر و لند چیزی به کسی بدهند، به نیت ستاندن چند برابر آن است.

ت

·        روحانیت در جامعه فئودالی که دیالک تیکی از طبقه اجتماعی و ایدئولوگ طبقه اجتماعی است، اصولا گدا ست.

·        خود اشرافیت بنده دار و فئودال هم روحانیت را به همین دلیل تحقیر کرده و تحقیر می کند.

·        روحانیت در این سی و اندی سال، گدائی است که «معتبر و از خدا بی خبر» شده است.

6

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        فئودالیسم، فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی ئی است که جامعه را به گدا خانه تبدیل می کند.

·        شعر شهریار جام جهان نما ست:

·        جام جامعه و جهان فئودالی نما ست.

·        جام جهان بینی فئودالی نما ست:

·        شهریار برای حیدر بابا چیزی جهت دادن ندارد.

·        چون و چند وضع حیدر بابا برای شهریار مهم نیست.

·        شهریار از حیدر بابا فقط چشمداشت دارد.

·        بسان گدائی که از هر رهگذری چشمداشت دارد.

·        گدا اصلا نمی اندیشد که این رهگذر خود چه وضع و حالی دارد.

·        همه کس و همه چیز در قاموس گدا، دهنده اند.

·        سؤال این است که دلیل رادیکالیزه گشتن این چنینی آیین گدائی در این جامعه چیست؟

الف

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        دلیل اوبژکتیو گدائی قدمت توأم با جانسختی نظام فئودالی است که به ترمز کردن مهیب توسعه نیروهای مولده و در نتیجه، به فقر عمومی منجر شده است.

·        دشواری تولید نعمات مادی به فقدان و یا کمبود نعمات مادی در جامعه منجر می شود.

·        به عبارت دیگر، فقر مادی به فقر فکری، فرهنگی، روحی، روانی و اخلاقی منجر می شود.

·        دیالک تیک مادی و فکری

·        نقش تعیین کننده در دیالک تیک مادی و فکری از آن مادی است.  

ب

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        دلیل سوبژکتیو گدائی قدمت توأم با جانسختی ایده ئولوژی فئودالی (مذهب) است که هم به ترمز کردن مهیب توسعه نیروهای مولده و در نتیجه، به فقر عمومی منجر شده است و هم به سنت گدائی لگالیته و ناتورالیته (مشروعیت و طبیعیت) چشمگیر بخشیده است.

·        هر فرد مسلمان در هر نوبت نماز، از خدا همه نداشته های خود را گدائی می کند.

·        بدتر از گدائی زار می زند.

·        التماس می کند.

·        عفو و بخشش می طلبد.

·        هر فرد مؤمن ـ چه از طبقه حاکمه و چه از توده تحت ستم و سلطه ـ مطمئن است که بی همه چیز است و دارنده و در نتیجه بخشنده ی همه چیزهای مادی و فکری خدا ست.

پ

بیزدن ده بیر

ـ موْمکوْن اوْلسا ـ

یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

·        به همین دلیل، می توان گفت که راز و نیاز و روزه و نماز، تمرین مستمر رسم و روال گدائی است.

·        دلیل رواج وسیع گدائی در جامعه و کسب نرمالیته و ناتورالیته و ریشه عمیق دواندن در فکر و روح روان جامعه، ایده ئولوژی مذهبی و جامه عمل مکرر پوشاندن به مراسم و مضاحک و معارک و موازین و فرامین مذهبی است.

ادامه دارد.