راسیونالیسم (خردگرائی) (6)

پروفسور دکتر مانفرد بور
پروفسور دکتر مانفرد اشتارکه
برگردان شین میم شین

 گوتفرید ویلهلم لایب نیتس (1646 ـ 1716) 
فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان، دیپلومات، فیزیکدان، مورخ، سیاستمدار،
کتاب شناس و دکتر در حقوق دنیوی و کلیسائی
نماینده ایدئالیسم عینی
روح یونیورسال زمانه خویش

·        لایب نیتس «حقایق ابدی» همیشه معتبر را که بطور خود به خودی در خرد انسانی جرقه می زنند، بمثابه عالی ترین حقایق الهامی قلمداد می کند، حقایق الهامی ئی که از آنها می توان همه چیز را استخراج کرد.

1

·        او حقایقی را که فقط یکبار اعتبار پیدا می کنند، «حقایق واقعی» و یا «امکانات اولیه» می نامد.

·        زیرا آنها امکان کلیه استخراج ها را  در بر دارند.

2

·        بنظر او، «امکان» هر مفهوم را می توان بوسیله «تعریف علی» آن باز شناخت، یعنی بوسیله استخراج آن از امکانات اولیه (اپریوری، ماورای تجربی) و یا بوسیله شناخت بی واسطه واقعیت آن (اپوستریوری).

·    مراجعه کنید به دیالک تیک امکان و واقعیت، اپریوری (ماورای تجربی)، اپوستریوری (تجربی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری   

 3

·        به نظر او، حقایق اپریوریکی یقین به امکان ناپذیری (محال بودن) ضد خود را در بر دارند:

·        یقین آنها مبتنی است بر قانون تناقض ممنوع

·        مراجعه کنید به قانون تناقض، ممنوع در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

4

·        حقایق اپوستریوریکی علاوه بر تضمین امکان پذیری خود بکمک واقعیت واقعا موجود، محتاج توضیحات مبتنی بر قانون دلایل کافی اند.

·        مراجعه کنید به قانون دلایل کافی  در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

5

 کریستیان ولف (1679 ـ 1754) 

عالم یونیورسال، ریاضی دان، فیلسوف آلمانی

همراه با لایب نیتس و کانت

مهمترین نماینده روشنگری آلمان

نماینده حقوق طبیعی

بنیانگذار بسیاری از مفاهیم مهم

(شعور، معنی، درخود، دقت)

مؤثر در قانونگزاری پروس

مؤلف آثار بیشمار

·        کریستیان ولف راسیونالیسم دکارت و لایب نیتس را تداوم می بخشد.

·        او بر آن بوده که باید هر عرصه واقعیت را، هم بکمک دانش اپریوریکی فهم و هم بکمک دانش اپوستریوریکی ادراک در نظر گرفت تا بدین طریق معلوم شود که علوم تجربی هر آنچه را که علوم عقلی از مفاهیم متافیزیکی استخراج می کنند، واقعا نشان می دهند.

6

·        با اثر لایب نیتس تحت عنوان «مقالات جدید راجع به فهم انسانی» که پس از مرگش در سال 1765 میلادی منتشر می شود، تفاوت های راسیونالیسم و سنسوئالیسم (حسگرائی)  از میان برداشته می شود:

الف

·        بنظر او، کلیه تصورات ناآگاهانه مادر زاد هستند.

·        تصورات آگاهانه اما مادر زاد نیستند (اکتسابی و اجتماعی اند. مترجم)  

ب

·        هیچگونه حقیقت مادر زاد «بالفعل» و «کامل» وجود ندارد.

ت

·        حقایق مادر زاد را بر مبنای تأثیر متقابل عناصر احساسی نیز نمی توان توضیح داد.

 پ

·        حقایق مادر زاد بمثابه فرم های فکری ناخواسته مورد نظر از قبل در ادراک موجود بوده اند و از آنجا وارد خودآگاهی شده اند، یعنی به تصورات روشن و واضح مبدل شده اند و بمثابه چنین تصوراتی مورد شناسائی قرار گرفته اند.  

ث

·        فعالیت خود روح در بهم پیوستن ادراکات که از سوی حسگرایان مردود شناخته می شد، توسط لایب نیتس وارد فونکسیون های ادراکی روح می شود.

ادامه دارد.