سیری در شعری از نصرت رحمانی (11)

نصرت رحمانی

(۱۳۰۸ -  ۱۳۷۹)

ویرایش و تحلیل از

میم حجری

تابید، سوخت فضا را نگاه ها

بر هم رسید

در هم خزید

در سینه، عشق های سوخته فریاد می کشید:

« ای یأس، ای امید!»

·        معنی تحت اللفظی:

·        نگاه های افراد به تابش در آمدند، فضا را به آتش کشیدند.

·        بعد بر یکدیگر اصابت کردند و در هم خزیدند.

·        عشق های بر باد رفته در سینه ها فریاد می کشیدند:

·        «ای یأس، ای امید»  

1

تابید، سوخت فضا را نگاه ها

بر هم رسید

در هم خزید

در سینه، عشق های سوخته فریاد می کشید:

« ای یأس، ای امید!»

·        شاعر در این بند شعر، واکنش افراد را نسبت به افتادن سکه بر جوی پر لجن، شاعرانه تصور و تصویر می کند:

·        نگاه ها خط سیر سکه را دنبال می کنند و پس از سقوط سکه در جوی پر لجن به همدیگر دوخته می شوند و در همدیگر ذوب می شوند.

·        آنگاه عشق های سوخته فریاد می کشند، فریادی که به دوئالیسم یأس و امید سرشته است.

2

آسیمه سر، به سوی «سکه» تاختیم

از مرز هست و نیست

تا جوی پر لجن

با هم شتافتیم

آنگه، نگاه را به تن سکه بافتیم.

·        معنی تحت اللفظی:

·        سراسیمه به سوی سکه دویدیم.

·        نفس نفس زنان خود را به جوی پر لجن رساندیم.

·        به سکه چشم دوختیم.  

·        تصورات و تصاویر  این بند شعر نیز غول آسا هستند:

3

·        شاعر نگاه را به نخ پشمی و یا کاموا تشبیه می کند و سکه را به بالا تنه موجود زنده ای.

·        شاعر نگریستن به سکه را به بافتن بافتنی بر تن سکه تصور و تصویر می کند.

·        این تصور و تخیل، فوق العاده زیبا ست.

·        مفهوم «چشم دوختن» به چیزی منبع تشکیل این تصویر در ذهن شاعر باید باشد.

·        شاعر این مفهوم دیر آشنا را خلاقانه توسعه می دهد:

·        آن سان که نخ نگاه، چشم را به سکه پیوند می دهد:

·        می توان گفت که شاعر، دیالک تیک سوبژکت ـ وسیله ـ اوبژکت را به شکل دیالک تیک چشم ـ نخ نگاه ـ تن سکه بسط و تعمیم می دهد.

·        نخ نگاه پل پیوند میان چشم و سکه می شود.

·        سکه بدین طریق دیده می شود.  

4

پروانه ی مسین

آیینه وار، بر پا نشسته بود، در پهنه ی لجن

و هر دو روی آن

خط بود

خطی به سوی پوچ، خطی به مرز هیچ

·        معنی تحت اللفظی:

·        پروانه سکه درپهنه لجن چمباتمه زده بود و هر دو طرف آن خط بود:  

الف

·        خطی به سوی پوچی

ب

·        خط دیگر به سوی هیچی  

5

·        اکنون از گرایش شاعر به نیهلیسم (پوچی گرائی) پرده برمی افتد:

·        نیهلیسم به سمتگیری ئی اطلاق می شود، که منکر هر نوع نظام وجودی، معرفتی، جهانی و اجتماعی است.

·        نیهلیسم در طول تاریخ معانی مختلفی به شرح زیر داشته است:

1

نیهلیسم به معنی انکار معنای زندگی

 ـ چه به معنی وسیع کلمه و چه به معنی محدود کلمه ـ

بوده است.

2

نیهلیسم به معنی انکار معنای تاریخ جهان

3

نیهلیسم به معنی انکار قابل شناسائی بودن واقعیت عینی

4

نیهلیسم به معنی انکار پای بندی ها، ارزش ها و هنجارهای اخلاقی

·        اینجا ما با انکار مذهب، جهان بینی، تعالیم فلسفی و سیاسی که نشاندهنده راه راست می توانند باشند و نتیجتا، با انکار هر کوشش و تلاش مسئولانه، با اسکپتیسیسم معرفتی ـ نظری (تردیدگرائی معرفتی ـ نظری)،  با اعتراض و پرخاش و با رد ارزش ها و هنجارهای اجتماعی سر و کار داریم که می تواند به اخلاق ستیزی، لاابالیگیری و بی بند و باری منتهی شود 

·        پروفسور دکتر وینفرید شرودر کتاب ارزشمندی تحت عنوان «نیهلیسم اخلاقی از سوفیست ها تا نیچه» (2005) نوشته است که ما ترجمه و انتشار آن را تحت عنوان «نیهلیسم اخلاقی» آغاز کرده ایم. 

ادامه دارد.